Uniek kijkje in een artiestenbestaan

Er zijn weinig schrijvers die zo’n eigen geluid, zo’n eigen toon, zo’n eigen intonatie hebben als Meindert Talma. Ook bij het tweede deel uit de serie Nederlands onbekendste popster, Je denkt dat het komt, zit een cd met daarop nummers die aan de ene kant naar het boek verwijzen en aan de andere kant op zichzelf staan. Veel tracks op de cd worden voorafgegaan door een kort geluidsfragment. Zo stelt Meindert Talma zichzelf eerst voor waarna het nummer ‘Zanger’ volgt, een lied over zijn bijzondere manier van timing en metrumgebruik.

Je kunt echt niet zingen, Meindert jongen. Het deed pijn aan mijn oren toen jij had gezongen. […] Tsjonge jonge jonge jonge jonge jonge. Wat bisto in minne sjonger.

Die bijzondere muzikale timing van Talma, neem je ook mee als je zijn proza leest. Talma schrijft zijn belevenissen vaak net even anders op dan iemand anders dat zou doen.

De sfeer was dusdanig dat we alle drie wisten dat als Hobbe Koekoek zou verlaten, Jelske en ik elkaar binnen de kortste keren fysiek zouden benaderen.

Je denkt dat het komt is het vervolg op Kelderkoorts uit 2013. De nieuweling gaat over de jaren 1997-2001. Het boek bestaat uit korte hoofdstukken, steeds voorafgegaan door een tekstfragment van ouder werk van Talma, citaten uit kranten of uit brieven aan de schrijver. Als de fragmenten oorspronkelijk in het Frysk zijn verschenen, staat er een vertaling bij. Verder staan de songteksten van het bijgeleverde album ook tussen de hoofdstukken door. De volgorde is wel anders dan die op de cd. Waar in het begin van het boek de belevenissen van Talma vrij uitvoerig worden beschreven, gaat het tempo aan het eind wat omhoog. Het boek wordt dan fragmentarischer.

De nummers op het album zijn typische Talma-nummers: veel verschillende muziekstijlen, veel orgel, gekke intro’s en persoonlijke teksten die meer diepgang krijgen door de verbinding met het boek. Neem ‘Drumbasgitaarzangorgel&piano’, Talma zingt het als een soort toonlader en laat dat samen vallen met het geluid van een lekker jankend hammondorgeltje.

In ‘Het kunstenaarschap (maakt niet alle ouders even enthousiast)’ wordt het eigenlijke couplet gevormd door fragmenten uit een oud interview met de vader van Talma. Deze man vindt het best moeilijk dat zijn zoon ‘een eigen weg getrokken heeft’. Het refrein, wederom ondersteund door trage geluiden uit een hammondorgel, wordt gezongen door Talma: ‘Veel ouders zien geen heil in het artiestenvak.’ Qua tekst en uitwerking een prachtig nummer vol gapende tegenstellingen.

De enorme wil van Talma om te doen waar zijn passie en interesse liggen: muziek maken en schrijven, leidt aan het eind van het boek tot een overdenking:

Ouders, die hun 33-jarige zoon nog nooit tijdens de kerstdagen hebben gezien met een vrouw aan zijn zijde. Dû tinkst dat it komt. Een mooie en lange carrière in de muziek. Een vrouw van wie ik kon houden. En zij het liefste ook van mij. Een aardiger kerel worden, misschien zelfs soms een beetje sympathiek. […] Mar it komt noait. Misschien zou het wel helemaal niet komen.

Zijn onverstoorbaarheid en authenticiteit hebben geleid tot een bijzondere carrière maar het levensverhaal van de pake van Atte Bouma (van hem is de uitspraak ‘Je denkt dat het komt’), werpt een nieuw licht op het leven en raakt aan diepe levensvragen. Zo’n einde vraagt om een vervolg. Dus deel 3 van deze unieke serie zal er ongetwijfeld komen. Zullen we afspreken dat dat niet weer vier jaar duurt, Meindert?

Cilla Geurtsen

Meindert Talma – Je denkt dat het komt. Uitgeverij Passage en Excelsior Recordings, 280 pagina’s, € 24,50.