Voetballer diep in de kast

Dat voetbal en homo´s geen gelukkige combinatie vormen, wordt nog maar weer eens duidelijk in de roman A natural (vertaald als Een natuurtalent) van de Engelse schrijver Ross Raisin. In het boek wordt de bikkelharde, eendimensionale wereld van profvoetballers, waarbij alles draait om het maken van doelpunten, het de trainer naar de zin maken en de fans tevreden te stellen, overtuigend beschreven. Tom, de negentienjarige hoofdpersoon, doet zijn uiterste best om zich volgens de regels van deze wereld te gedragen. Hij wordt als een grote voetbalbelofte beschouwd maar moet zich in teamverband nog wel bewijzen. Hoe groot de druk is die op jonge profvoetballers wordt uitgeoefend ontdekt een van zijn ploeggenoten, die door supporters op het webforum van de club voortdurend bekritiseerd wordt.

Tom is homoseksueel, een feit dat hij verafschuwt en zo diep mogelijk wegstopt. Mocht zijn seksualiteit ooit ‘uitkomen’, zo weet hij, dan zal zijn carrière meteen afgelopen zijn. Desondanks krijgt hij een relatie met Liam, die bij de voetbalclub als terreinman werkt. Beiden verstoppen hun gevoelens zo goed mogelijk voor de buitenwereld en ontmoeten elkaar steeds op geheime locaties. Alleen tijdens een vakantie in het buitenland (waar ze gescheiden naartoe reizen) kunnen ze enigermate normaal met elkaar omgaan. Dat de wereld van het profvoetbal niet bepaald bevorderlijk is voor een goede relatie, ontdekt ook voetbalvrouw Leah. Haar man trekt zich, naarmate hij minder goed presteert, steeds verder terug in zijn eigen wereld en staart urenlang naar voetbalwedstrijden op de televisie.

Dat Tom zich niet kan ontworstelen aan de regels van het profvoetbal beschrijft Raisin op een huiveringwekkend koele manier. Tom traint hard, elke dag opnieuw, probeert zich steeds te bewijzen en verzet zich nooit tegen de trainer, zijn vader of zijn agent. Als een robot doet hij zijn best alle emoties uit te schakelen. Hij is zo gedisciplineerd dat zijn dagelijkse routine wel geestdodend moet zijn. Als hij eenmaal toegegeven heeft aan zijn seksuele verlangens, ziet hij dat niet als een overwinning maar als een bedreiging. Hij ontleent er dan ook nauwelijks plezier aan. Dat hij slechts éénmaal in de kleedkamer met plezier naar een naakte collega kijkt is een goed voorbeeld van de rigide manier waarop hij zichzelf onder controle houdt.

Het gaat in eerste instantie niet zo goed met de club waar Tom voor speelt: er wordt te weinig gescoord, waardoor de spelers veel kritiek krijgen van de trainer. Vervolgens wordt deze trainer opgeofferd (wat niemand betreurt), er worden nieuwe spelers aangetrokken en dan eindigt het seizoen toch nog enigszins bevredigend. Tom wordt door de nieuwe trainer nauwelijks ingezet en zelfs voor korte tijd uitgeleend aan een andere club. Raisin beschrijft dit allemaal overtuigend klinisch – als betrof het een natuurwet. Als de fans ontdekken dat Liam homoseksueel is, hoopt Tom maar één ding: dat hij niet in zijn val wordt meegesleept. Dat voetbalfans zelfs een terreinman om zijn seksualiteit uitjouwen is zowel schokkend als logisch. Ook het grasveld is immers heilig en mag niet bezoedeld worden. Liam kiest eieren voor zijn geld en vertrekt naar een andere club. Tom blijft buiten schot en zijn carrière bloeit zelfs op. De roman eindigt met een doelpunt dat hij maakt in een belangrijke wedstrijd. De prijs die hij voor zijn succes betaald, zoveel maakt de schrijver in dit ijskoude boek wel duidelijk, is hoog.

Doeke Sijens

Ross Raisin – A natural. Jonathan Cape, € 15,49 / Een natuurtalent. Vertaald door Dennis Keesmaat. De Bezige Bij, Amsterdam, 400 blz. € 24,99

(foto Johnny Rep: Verhoeff, Bert / Anefo, CC0 1.0)