Onsamenhangende roman met een boodschap

Aan dystopische romans is er momenteel in de vertaalde literatuur geen gebrek. Het is een afspiegeling van de onzekere tijden waarin we leven, en romans zijn als het leven zelf. De macht is zo’n roman en is geschreven door de Britse Naomi Alderman. De macht is een internationaal succes te noemen, temeer daar ex-president Obama de roman tot zijn lievelingsboek van 2017 bombardeerde. In Nederland gaat het nog niet zo hard. Ik vermoed omdat De macht meermalen de oversteek maakt van dystopie naar young adult en naar fantasy.

Het begin van De macht is veelbelovend en spannend. Na de introductie van een briefwisseling die als een raamvertelling fungeert, voert Alderman een meisje ten tonele, dochter van een Londense maffiabaas, dat nietsvermoedend haar belager een stroomstoot toebrengt: ‘Roxy is veertien jaar. Ze is een van de jongsten, en een van de eersten.’ De schrijfster schakelt dan achtereenvolgens over naar Tunde, een jonge Nigeriaanse journalist; naar Margot, een Amerikaanse burgemeester; en naar Allie, een wezenloze, beschadigde puber, misbruikt door haar stiefvader. Zij allen komen als een van de eersten in aanraking met de stroomstoten die meisjes van veertien en vijftien via hun wijsvinger kunnen afgeven. De kracht ervan wisselt nogal in intensiteit, van minimale schokjes tot levensbedreigende elektrocuties. De meisjes die de elektro-power bezitten, hebben zelf ook nauwelijks een idee van het hoe en wat. De lezer dus ook niet. Gaandeweg komen we erachter dat het verschijnsel op onverklaarbare wijze is opgedoken en zich – de wrong – nestelt aan of onder het sleutelbeen van, inderdaad, pubermeisjes. Via de moderne media wordt het fenomeen bekender en bekender – en beruchter. Want u snapt het al: het geeft de jonge vrouwen de macht over de mannen. Dit is De macht.

De tijd schrijdt voort, telkens met een jaar, beginnend met ‘Nog tien jaar te gaan’. Er lijkt een klok naar een countdown te tikken. De diverse verhaallijnen blijven zich echter zelfstandig ontwikkelen, zeker die van Tunde, die kris-kras over de wereld reist om verslag te doen van de revoluties die overal plaatsvinden. De overige personages komen dan, op tweederde van het boek en met nog één jaar te gaan – eindelijk denk je dan – op wonderlijke, om niet te zeggen onwaarschijnlijke wijze samen. Alderman heeft daar een kasteel in Noord-Moldavië voor nodig, alwaar de vrouw van president Moskalev zich na de verdachte dood van haar man heeft teruggetrokken. Tatiana Moskalev sticht daar een nieuw koninkrijk, Bessapara, en verklaart de oorlog aan de omringende landen. Bent u daar nog?

De macht heeft overduidelijk een maatschappijkritische lading, maar de opzet en vorm is die van een young adult- of fantasy-roman. De roman komt op mij over als niet meer dan een boosaardig sprookje. Het lukt Alderman naar mijn mening ook niet om zonder te forceren haar personages bijeen te binden en naar een bevredigend einde te brengen. Als roman is De macht daarom allerminst geslaagd. Niettemin is Alderman boodschap sympathiek: beschouw de wereld waarin de man fysiek het sterkste geslacht is, en stel je eens voor dat de fysieke macht aan de vrouwen is. Het moet gezegd dat Naomi Alderman, getuige het eind van de roman, wanneer het raam van de vertelling weer terugkeert, er niet specifiek op uit is om de man/vrouw-verhouding te polariseren, maar meer om ons te laten realiseren wat fysieke macht kan doen. Een zinvol literair experiment, maar geen roman die je op het puntje van je stoel brengt.

Wiebren Rijkeboer

Naomi Alderman – De macht. Vertaald door Astrid Huisman en Roos van de Wardt. Atlas Contact, Amsterdam. 438 blz. € 21,99.