Schaamtebibliotheek

Deze week overleed de Amerikaanse schrijver Philip Roth die volgens de uitgebreide necrologieën – de Volkskrant besteedde maar liefst vier pagina’s aan zijn dood (en gisteren nog eens drie artikelen) – ten onrechte nooit de Nobelprijs heeft gekregen. Op Twitter en Facebook buitelden de schrijvers over elkaar heen om te tonen hoeveel ze wisten van Roth. Om te tonen dat ze ware fans waren, werden er foto’s van de aanwezige boeken in de boekenkast bij geleverd. Mijn rijtje Roth ziet er wat armoedig uit. Slechts twee boeken bezit en las ik van hem en tot mijn schande moet ik bekennen dat ik me noch van Portnoy’s klacht, noch van De menselijke smet iets kan herinneren.

Ik ben nu 53. De kans dat ik de helft van mijn leven al voorbij ben mag niet uitgesloten worden. Stel dat ik vanaf nu nog zo’n dertig jaar in staat ben om te lezen, dan nog heb ik te weinig tijd om alle bestaande meesterwerken te lezen, laat staan de magnifieke boeken die nog geschreven gaan worden. Ik weet ook zeker dat ik in die dertig jaar heel veel troep zal lezen en heel veel middelmatig spul en heel veel boeken die door anderen als minderwaardige literatuur worden aangeduid, maar die ik mooi of interessant vind. Ik zal waarschijnlijk niets meer van Philip Roth lezen.

Er zijn schrijvers waar je je hele leven voor wegloopt zonder dat je weet waarom. Ik kan zo een rijtje grootheden opnoemen: Marguerite Yourcenar (duizend keer aangeraden, nooit gelezen), Saul Bellow (nog in plastic), Martin Walser (verwar ik altijd met Robert Walser), David Grossmann (de nieuwe Mano Bouzamour moet ook gerecenseerd worden), Elfriede Jelinek (Elfriede Jelinek). Iedereen heeft zo’n schaamtebibliotheek vol niet gelezen boeken. Mijn niet weg te branden calvinistische aard zegt dat ik de rest van mijn leven die schaamte moet wegwerken; mijn hedonistische kant zegt dat ik de nieuwste Saskia Noort moet lezen in de zekerheid dat ik me wild zal ergeren. In het onderwijs leren we altijd dat de kans op tevredenheid groter is als je haalbare doelen stelt. Twee meesterwerken in elke zomervakantie moet te doen zijn.

Volgens Roth moest je wel een beetje doorlezen: wie langer dan twee weken over een boek doet, leest niet echt een boek.

Coen Peppelenbos

Deze column verscheen eerder in een kortere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden  op 26 mei 2018.