Zoektocht naar houvast

Sarah, de hoofdpersoon in Het intieme vreemde, is actrice en staat met een moderne versie van Medea op de planken. Jente de Jong laat de roman beginnen als Sarah midden in een voorstelling geen woord meer uit kan brengen. Haar tegenspeler staart haar hulpeloos aan, het publiek merkt dat er iets aan de hand is en wordt onrustig. Een krachtige start, de lezer zit gelijk in het verhaal. Waarom kan Sarah niet verder spelen, wat is er gebeurd?

In haar debuutroman verweeft Jente Jong dagboekfragmenten van haar eigen moeder met de fictionele wereld van de hoofdpersoon. Sarah is opgevoed door haar vader Henrik en een goede vriendin van haar ouders, Christie. Als klein meisje heeft ze haar moeder verloren, tenminste, dat is wat haar is verteld. Ze is dood en al haar spullen zijn weg, verder wordt er niet over haar moeder gesproken. Dat laatste maakt dat Sarah het verlies van haar moeder niet kan aanvaarden eigenlijk ook niet gelooft dat het zo is gegaan. Ze raakt overtuigd van het feit dat haar moeder leeft en ergens door de stad loopt. Dat krijg je wanneer er ruimte is voor een eigen invulling: als niet alles wordt verteld, ga je het zelf vertellen. Haar afwezige moeder is op die manier constant aanwezig, als een intieme vreemde.



Jente Jong zegt het nergens met zoveel woorden, maar het lijkt alsof Sarah de fictieve toneelwereld overhevelt naar de echte wereld. Ze heeft namelijk bij een supermarkt een vrouw gezien die haar moeder kan zijn. Om de vrouw vaker tegen te komen, gaat ze bij die supermarkt als kassière werken, er is toevallig een vacature. Hoewel het een saai baantje is en niet de plek voor een actrice, houdt ze moedig vol. De vrouw komt in de winkel en staat zelfs bij haar aan de kassa. Stapsgewijs ontstaat er contact, af en toe voeren ze een gesprekje en met haar acteertalent weet Sarah zelfs bij de vrouw thuis te komen. 


De lezer wordt meegetrokken in de overtuiging van Sarah dat ze haar moeder gevonden heeft en tegelijkertijd ziet de lezer een fragiele jonge vrouw wankelend op zoek naar houvast. Is het haar moeder? Die spanning wordt goed opgebouwd.

Een tweede verhaallijn is het hernieuwde contact tussen Sarah en haar oude schoolvriend Thomas. Ze heeft hem nodig om haar moeder terug te krijgen, maar een vervelend voorval uit het verleden staat hun contact in de weg. Tegelijkertijd ligt Christie, haar surrogaatmoeder, in het ziekenhuis. En zo dwaalt Sarah door het leven, naarstig op zoek naar grip, naar de mensen van vroeger die haar leven vormgeven.

Met af en toe naar clichés neigende beelden geeft Jente Jong de wereld van Sarah weer, haar behoefte om zich terug te trekken om alles te begrijpen:
‘Ik ben even in mijn hoofd gaan wonen. Het landschap trekt aan me voorbij, zonder dat ik er ook maar iets van opneem.’
Maar er zijn ook zeker rake opmerkingen, een tragikomische noot, nuchter, zoals een kind kan denken:
‘Datzelfde jaar kwam er bij ons een meisje in de klas met een dode vader. Het leek de juf met extra stickers een goed idee dat ik haar in de kleine pauze een rondleiding gaf over het schoolplein’

De stijl is prettig, beschrijvingen worden afgewisseld met gedachten en observaties. De ongedateerde en gedateerde dagboekfragmenten geven een extra dimensie aan het verhaal, ze laten zien dat Sarah niet voor niets op zoek is. De jonge vrouw krijgt veel tragiek te verduren: ze is haar baan bij de toneelgroep kwijt, kan met haar vader niet over haar moeder praten, wil niet onder ogen zien dat Christie ziek is. Als lezer kun je je afvragen of met iets minder ellende, het wordt er naar het einde toe zeker niet vrolijker op, hetzelfde effect bereikt was. Sarah lijkt immers niet om medelijden te vragen, maar alleen om begrip. En hoewel ze soms onverstandige besluiten neemt en het zichzelf onnodig lastig maakt, begrijp je heel goed waarom ze de dingen doet die ze doet en bewonder je haar doorzettingsvermogen. 


Arjen van Meijgaard

Jente Jong – Het intieme vreemde. Querido, Amsterdam. 208 blz. € 18,99.