Creatief

Eens in de zoveel jaar, als ik een stapel papier van ene kant van mijn huis naar de andere breng, kom ik nog wel eens het examen tegen waar ik een 10 voor heb gegeven. Zo’n dertig jaar geleden had je nog een stelopdracht bij het eindexamen Nederlands. Je kon kiezen uit tien onderwerpen waarover je een betoog of een beschouwing mocht schrijven, maar je kon ook kiezen voor de allerlaatste opdracht: een kort verhaal schrijven aan de hand van een citaat. Een leerlinge durfde het aan en schreef binnen de tijd van het examen een foutloos verhaal en als beginnend docent durfde ik het aan om een 10 te geven. Zelf zou ik zo’n verhaal niet geschreven kunnen hebben binnen die beperkte tijd. Tegenwoordig hebben we een eindexamen Nederlands waarbij zelfs hoogleraren taalkunde en letterkunde slechts een dikke 7 halen. Daar gaat iets mis als niemand meer een 10 haalt.

Het eindexamen is zo ingericht dat het creatieve gedeelte er al jaren uit is. Op enkele bevlogen docenten na die nog wel eens iets proberen met hun leerlingen is het creatieve gedeelte van het hele vak Nederlands verdampt tot het schrijven van een haiku of een elfje, het afvalputje van de poëzie.

Als lerarenopleider woonde ik onlangs een presentatie bij van een student die leerlingen echte poëzie had laten schrijven. Haar onderzoek stond in dienst van het schrijven van zakelijke teksten, maar de ‘bijvangst’ van haar onderzoek was enorm. De leerlingen werden uitgedaagd om een persoonlijke ervaring om te zetten in een gedicht en kregen alleen daarom al het idee dat ze serieus genomen werden. Een lastige groep veranderde binnen een paar lessen in een stel individuen met wie zij echt contact had. Je hebt er niks aan binnen de wetenschap, want het is allemaal niet aantoonbaar. Maar toch. Ik denk dat we binnen Nederlands de boot hebben gemist met onze eindeloze opdrachten spelling, onze briefopdrachten en onze samenvattingen. Doodsaaie bezigheidstherapie. Als beginnend docent gaf ik poëzielessen en heb ik schuchtere jongens binnen een paar maanden vol bravoure in de schouwburg zien optreden. Ze verdienen allemaal een tien.

Coen Peppelenbos

Deze column verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 14 juli 2018.

(foto via Flickr Commons)