Menselijk, al te menselijk

Na De man in het hoge kasteel (2016) komt Lebowski nu met een vertaling van tien verhalen van Philip K. Dick die aan de basis lagen van de serie op Amazon Prime, ingeleid door de makers van iedere afzonderlijke aflevering. Echt veel hebben die niet toe te voegen, maar het is een aardig idee en het is grappig om te lezen hoe ze zich stuk voor stuk van de originelen distantiëren, die hebben louter gediend als inspiratie voor hun bewerkingen. Helaas ontbreekt informatie als bijvoorbeeld het jaar van verschijnen, toch wel een misser. Echt zin om dat voor dit tiental uit te zoeken had ik niet, dus laat maar.

Dick is een auteur met een herkenbaar thema – de vraag wat ons menselijk maakt – en dat is in deze verhalen niet anders. Hier worden zijn helden geconfronteerd met autonoom producerende fabrieken na een atoomoorlog – ‘Autofab’ – of merken ze ineens – ‘Museumopstelling’ – dat de museale reconstructie van een voorbije tijd ook werkelijkheid kan zijn, waarbij de vraag natuurlijk is welke werkelijkheid dan de echte is, dat wil zeggen: tot welke de hoofdpersoon zich als mens verhoudt.

Aan het begin van zijn carrière schreef Dick verhalen voor verschillende tijdschriften die waren gewijd aan sciencefiction, met als hoofddoel geld verdienen. Qua plot en structuur verschillen ze dan ook weinig van de overige pulp fiction uit die tijd, maar hij weet er vaak toch weer een twist aan te geven die je wat rechter overeind laat zitten. In ‘Menselijk is’ bijvoorbeeld komt een zeer onsympathieke echtgenoot terug van de stervende planeet Rexor IV, en al snel wordt duidelijk dat hij niet is wie hij was. Het blijkt dat zijn lichaam is overgenomen door een Rexoriaan, en dan zou je verwachten dat we in een invasieverhaal belanden, maar dat is buiten Dick gerekend, want die geeft er een wending aan die zo voor de hand ligt dat je hem niet aan ziet komen.

Dat hele gefilosofeer over wat ons menselijk maakt et cetera, et cetera, dat zal allemaal wel, geniet ervan als het jouw ding is, leven en laten leven, de wereld is groot genoeg, maar bij fictie is er maar één ding wat telt en dat is of het goed geschreven is of niet, en dat zit ook bij deze vroege Dicks wel goed.

Enno de Witt

Philip K. Dick – Elektrische dromen. Lebowski, Amsterdam. 140 blz. € 19,99