Vreemde vrouw, maar uniek in haar soort

De beste strips pakken je beet en laten niet los. Het is nog fraaier als je dat van tevoren niet voelt aankomen. Die verrassing, het moment van ontdekken dat je iets prachtigs in handen hebt, mooier dan je vermoedde: met geluk maak je dat drie, vier keer per jaar mee. Een leven met Alexandra David-Néel van het duo Fred Campoy en Mathieu Blanchot is zo’n verrassende ontdekking. Ga maar na, het tweeluik vertelt het levensverhaal van Alexandra David-Néel, de boeddhistische ontdekkingsreiziger (1868-1969) die in Nederland bij lange niet zo bekend is als in haar geboorteland Frankrijk. Niet meteen een onderwerp dat aanspreekt.

Maar toch, hoewel de beide omslagillustraties tot de verbeelding spreken, is het de flaptekst die intrigeert: ze wordt zonder omhaal de grootste ontdekkingsreiziger van de twintigste eeuw genoemd. Ze was oriëntaliste, operazangeres, journaliste, schrijfster, filosofe en boeddhiste. Eén van haar wapenfeiten is dat ze de eerste westerse vrouw was die ooit, in 1924, de mysterieuze en gesloten Tibetaanse hoofdstad Lhasa bezocht. De andere is dat ze een behoorlijk portret is, iets wat haar liefdevol wordt aangerekend. Mevrouw is een anticonformiste.

Uitgerekend deze verre van bedeesde dame zoekt op latere leeftijd een hulp in de huishouding. De vriendelijke, jonge Marie-Madeleine Peyronnet staat op dat moment op een keerpunt in haar leven en besluit, onwetend van de geschiedenis van de bijzondere vrouw, de betrekking te accepteren. Ze valt niet bepaald met haar neus in de boter want David-Néel houdt er een rigide dagindeling op na, met allerlei rituelen en gewoonten. Maar vooral is het een treurige puinhoop in het huis: overal relikwieën, herinneringen aan de vele reizen, boeken en manuscripten. En stoffig.

Gaandeweg ontwikkelt zich een onbeholpen vriendschap tussen de twee, waarbij Marie-Madeleine zich veel moet laten welgevallen. Ze wordt tegengesproken, afgepoeierd en steevast Schildpad genoemd. Sympathie is Alexandra volkomen vreemd, de lezer krijgt geen bijster positief beeld van de ontdekkingsreiziger voorgezet. Meer dan eens is Marie-Madeleine de meelijwekkende figuur van de geschiedenis.

Deze merkwaardige vriendschap wordt de kapstok van het verhaal, omdat het deze Marie-Madeleine is die na het overlijden van David-Néel haar oeuvre en bezittingen blijft beheren, tot op de dag van vandaag. In dat opzicht lijkt ze op David-Néel: ze is inmiddels 87 jaar en verzorgt nog altijd rondleidingen in het markante huis waarin ze zo lang samenwoonden.

De levenswandel van David-Néel komt uiteraard uitvoerig aan bod, van haar opstandige jonge jaren waarin ze geregeld van huis vertrok om de wereld te ontdekken tot haar bekering tot het Boeddhisme. Waar dat tegenwoordig met zachtheid en wierook wordt geassocieerd, was het in het begin van de 20ste eeuw beduidend anders: dagenlange ontberingen en onthouding van voedsel en slaap. Alles om de geest te harden. Het zal verklaren waarom David-Néel zo strikt en vast van overtuiging bleef, op het onhandelbare af.

Het tweeluik laat zien hoe Alexandra David-Néel tot aan haar dood actief blijft schrijven en geleerden ontvangt om met hen van gedachten te wisselen. Het scenario van Fred Campoy, naar het boek dat Peyronnet over Alexandra David-Néel schreef, is volledig trouw aan de geschiedenis. Campoy bewerkte niet alleen het boek, hij tekende ook het verhaal – samen met Mathieu Blanchot, die zich op zijn beurt ontfermde over de prachtige inkleuring. Achterin beide delen staan uitvoerige dossiers met achtergronden, voor de lezer die er geen genoeg van krijgt. Over lezers gesproken: het is te hopen dat er veel over de streep worden getrokken. Een leven met Alexandra David-Néel is te mooi om onontdekt te blijven.

Stefan Nieuwenhuis

Fred Campoy & Mathieu Blanchot – Een leven met Alexandra David-Néel. Daedalus. Twee delen van 90 bladzijden, hardcover. € 19,95 per deel.