De achtergrondruis van het leven

Nadja woont met Lev in de Russische bossen, weg van de bewoonde wereld. Ooit viel Nadja als studente voor haar leermeester en met hem is ze weggetrokken van de universiteit naar de wildernis. Als zoölogen hebben ze jaren geleden een berenopvang geleid, maar nu zijn ze oud en versleten. De gebouwen om hun heen staan leeg, de mensen uit de buurt zijn weggetrokken. Ze zijn aangewezen op elkaar. Lev lijkt zijn geheugen te verliezen.

Met het geheugen van Nadja is ook wat aan de hand, want ze probeert uit alle macht het jaar waarin ze alles kwijtraakte uit haar gedachten te bannen. Als lezer weet je dat ergens in deze roman van Marente de Moor dat verleden – waarin iets gruwelijks is gebeurd – uit de doeken gedaan wordt. Vanaf het begin speelt er iets sprookjesachtigs mee in het verhaal: tussen het kleinvee op het erf begeeft zich ook een sprekende raaf. Er is ook dreiging, bijvoorbeeld van de trein die ’s nachts door de bossen trekt. En daarnaast is er een mysterieus hard geluid dat af en toe weerklinkt: de foon.

Het is de achtergrondruis van het leven. De hele geschiedenis zit erin, van het liefste lied tot de angstigste schreeuw, maar wees niet bang. Mensen die bang zijn voor geluiden zijn bang voor hun verbeelding.

De Moor vertelt de tragische geschiedenis van dat ene jaar waarin alles anders werd via omwegen. Je krijgt al snel door dat er iets gebeurd is met haar dochter, met een studievriendin, met een Nederlandse jonge veganistische vrouw die namens een goede doelenorganisatie naar hun verblijf komt en natuurlijk met die beren. Maar wat? De vertelster werpt ons steeds een flintertje informatie toe en pas aan het eind weten we bijna alles.

Foon laat ook zien hoe Rusland veranderd is. De Moor, die zelf in Rusland woonde toen de communisten nog de macht hadden, toont ook het resultaat van botsende ideologieën. Maar Foon is vooral een psychologische roman die van binnenuit laat zien hoe een vrouw grip probeert te krijgen op traumatische ervaringen en haar verbeelding hard nodig heeft om alles in haar hoofd kloppend te krijgen. De vertelling verloopt misschien wat traag omdat je continu de gedachten van Nadja volgt, maar de roman steekt wel erg sterk in elkaar. Aan het eind word je toch verrast.

Coen Peppelenbos

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 5 oktober 2018.