Schrijvers aan het meer van Genève

In 2018 wordt herdacht dat Muriel Spark honderd jaar geleden is geboren. Alle romans die ze heeft geschreven werden daarom in een nieuwe prachteditie herdrukt. Verder werd het eeuwfeest van Spark opgeluisterd met feestbundels en symposia. Zelfs een vergeten toneelstuk (Doctors of Philosophy) werd opnieuw opgevoerd. Haar werk blijkt nog springlevend.

Spark publiceerde 22 romans, waarvan The Finishing School – uit 2004 – de laatste is. Zij was toen al zesentachtig, maar van enig verval van krachten is in dit boek niets te merken. De roman speelt zich af in Ouchy (aan het meer van Genève), waar College Sunrise, de ‘finishing school’ van Nina en Rowland, is gevestigd. Ze hebben negen studenten – allemaal kinderen van bemiddelde ouders – die nuttige vaardigheden opdoen voor als ze later bij de VN gaan werken of een rijke adellijke man trouwen. Sterpupil is de roodharige Chris, die op zijn zeventiende al een veelbelovend auteur is. Hij werkt aan een roman over Mary Stuart, de ongelukkige Schotse koningin die na veel intriges onthoofd werd.

Nina houdt zich vooral met de praktische kant van de school bezig en geeft les in etiquette. Ook komt ze met tips voor overleven op vakantie in de jungle als je door een wild dier achtervolgt wordt. Rowland geeft meer creatieve vakken, met name schrijfworkshops. Dit is ook de reden dat Chris op College Sunrise zit. Rowland heeft ooit een succesvol toneelstuk geschreven en werkt nu aan een roman. Een groot deel van het boek is gewijd aan de intense jaloezie die Rowland ontwikkelt ten opzichte van Chris, zodanig dat hij kampt met writer’s block en Nina bang is, dat hij Chris zal vermoorden. Rowland is jaloers op alle aandacht die de jongen krijgt, de zelfverzekerde manier waarop hij over uitgevers praat en de vorderingen die hij maakt met het verkopen van de filmrechten, nog voor zijn boek zelfs maar gepubliceerd is. Ook ergert het hem dat Chris precies weet hoe hij zijn boek wil schrijven en de instructies van Rowland negeert. Omdat Rowland zo in beslag genomen wordt door Chris, zoekt Nina troost bij een buurman.

Spark heeft zoals altijd maar weinig details nodig om de situatie in College Sunrise te schetsen. Met veel plezier schrijft ze over medestudenten van Chris, zoals Mary Foot, die niet bij machte is een woord goed te spellen. Een andere studente kent het verhaal van Mary Stuart niet uit de geschiedenislessen, maar door de plot van de opera Maria Stuarda van Donizetti. Ze heeft aandacht voor de kok, de tuinman (die een studente bezwangert) en voor praktische zaken, zoals de manier waarop Nina gastdocenten contracteert. Een van hen is Dr Alice Barclay-Good, die alles weet van Schotse geschiedenis en door Chris tot in bed ondervraagd wordt over de intrige van zijn roman. Het verhaal heeft een lichte, humoristische toon. Gaandeweg wordt duidelijk dat Chris niet kan schrijven zonder de rivaliteit van Rowland te ondergaan en Rowland kan pas weer schrijven nadat een uitgever het werk van Chris als bagger heeft bestempeld.

Veel observaties in de roman handelen over het schrijfproces van een roman, waar alle studenten zich mee bemoeien. Chris neemt in zijn boek nogal een loopje met de historische feiten, maar daar wordt door de studenten (en Spark) vrij luchtigjes over gedaan. Over jaloezie schrijft ze:

‘I hate you because you have got what I have not got and desire. I want to be me, myself, but in your position, with your opportunities, your fascination, your looks, your abilities, your spiritual good.’

Verrassend is het positieve slot van de roman. Rowland en Nina gaan weliswaar scheiden, maar Chris neemt haar plaats in en zal naderhand met Rowland in het huwelijk treden. Sunrise College blijft bestaan, maar wordt wel verplaatst naar Ravenna en later naar Istanbul. De romans van Chris én Rowland (The School Observed) worden een succes. Ook al lijkt Muriel Spark in haar laatste boek milder dan voorheen, scherp blijft ze. Na een discussie over nut en noodzaak van hypocrisie in het leven, komt ze met deze oneliner:

‘It’s hypocrisy,’ said Nina then, ‘that makes the world go round.’

Doeke Sijens

The Finishing School van Muriel Spark is in verschillende Engelse edities te koop. Het boek werd niet in het Nederlands vertaald.

Eerder verscheen in deze serie een bespreking van Memento Mori, The Bachelors, The Prime of Miss Jean Brodie, The Driver’s Seat en The Abbess of Crewe, Territorial Rights,Loitering with intent, The only problem en Symposium.