Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Muriel Spark werd geboren. Bij haar overlijden in 2006 werd ze geëerd als een van de belangrijkste Engelse schrijfsters uit de twintigste eeuw. Tijdens haar leven is zij dan ook overladen met prijzen, alleen de Nobelprijs en de Booker Prize ontsnapten haar. Het eeuwfeest van Spark wordt opgeluisterd met feestbundels en het herdrukken van al haar romans in een prachteditie. Zelfs een vergeten toneelstuk werd opnieuw opgevoerd. Het beste eerbetoon blijft het herlezen van een aantal van haar boeken.

Twee chocoladerepen en een scheiding

Spark publiceerde 22 romans, waarvan The only problem – uit 1984 – haar zeventiende is. Het is een scherpzinnige meditatie over het kwaad, zoals eigenlijk al haar romans dat zijn. Harvey Gotham, een steenrijke Canadees, heeft zich teruggetrokken op het Franse platteland. In een huisje in de Vogezen werkt hij aan een analyse van het Bijbelboek Job. Af en toe bezoekt hij het museum in Epinal, om daar langdurig naar het schilderij van George de la Tour, Job raillé par sa femme te kijken. Spark geeft het schilderij overigens een wat neutraler titel: Job visited by his wife. Ook Harvey heeft problemen met vrouwen. Twee jaar voor het verhaal begint, is hij er tijdens een vakantie in Italië achter gekomen dat Effie, zijn vrouw, bij een benzinestation twee chocoladerepen heeft gestolen. ‘Why shouldn’t we help ourselves?’ is haar redenering. ‘These multinationals and monopolies are capitalising on us, and two-thirds of the world is suffering.’ De opstelling van Effie is de reden dat Harvey haar verlaat. Na verloop van tijd voegt Effies zuster Ruth zich bij Harvey, samen met de baby die Effie inmiddels heeft gekregen en waarvan de vader een elektricien is.

Eigenlijk vindt Harvey al deze verwikkelingen maar hinderlijk, hij wil het liefst ongestoord verder werken aan zijn boek. Voor hem is ‘the only problem’ de vraag, waarom God de misère in de wereld laat bestaan.

For he could not face that a benevolent Creator, one whose charming and delicious light descended and spread over the world […] could condone the unspeakable sufferings of the world.

Net als Job wordt ook Harvey op de proef gesteld. Effie, van wie hij nog steeds veel houdt, heeft zich aangesloten bij een terroristische groep. Ze overvallen supermarkten bij Harvey in de buurt en bij een van deze acties wordt een agent doodgeschoten. Vervolgens wordt Harvey belaagd door de politie, die niet kan geloven dat hij al jaren niets met zijn vrouw te maken heeft gehad. En na de agenten komen de journalisten, die hem ‘The Guru of the Vosges’ noemen.

Harvey blijft, net als Job, tamelijk onverstoorbaar onder alle gebeurtenissen. Ook hij doorstaat alle beproevingen, zonder concessies gedaan te hebben. De ernst waarmee Harvey blijft mediteren over zijn eigen situatie en die van Job beschrijft Spark meesterlijk. Ook de acties van de politie en de geruchten in de pers en alle roddels die de ronde doen in een dergelijke situatie weet zij heel goed te treffen. Zwakker is haar uitwerking van de bijfiguren, vooral van Effie, daar heeft de schrijfster niet veel werk van gemaakt, terwijl haar rol toch van groot belang is. De katholieke Spark beleeft veel plezier aan het weergeven van de discussies over Job, die Harvey voert met iedereen die maar geïnteresseerd is. Over het terrorisme is ze vlijmscherp.

The gang was going to liberate Europe from its errors. “Errrors of society, errors of the system.” […] It was much the same as every other terrorist announcement Harvey had ever read.‘The multinationals and the forces of the reactionary imperialist powers….’

Hartverscheurend is de scène waarin Harvey zijn vrouw in het mortuarium moet identificeren, nadat ze door de politie is doodgeschoten.

Doeke Sijens

The only problem van Muriel Spark is in verschillende Engelse edities te koop. Het boek werd niet in het Nederlands vertaald.

Eerder verscheen in deze serie een bespreking van Memento Mori, The Bachelors, The Prime of Miss Jean Brodie, The Driver’s Seat en The Abbess of Crewe, Territorial Rights en Loitering with intent.