Mexico vanuit moeilijk te volgen reisgenoten

Follow me in van Katriona Chapman is een bijzondere twee-in-een graphic novel. In het Engels heet het slim een graphic travelogue, een grafisch reisverslag, al doet dat voor het helft recht aan het verhaal dat ze vertelt. Kort samengevat, Chapman beschrijft een reis door Mexico die ze in 2002 maakte samen met haar toenmalige vriend Richard. Naast een minutieus verslag vertelt ze ook de langzame vervreemding van haar vriend die kampt met een drankprobleem. De reis die ze maken is voor Chapman een manier om uit te vinden of ze de problemen samen kunnen overkomen.

Het reisjournaal is uitmuntend gedocumenteerd. Niet alleen heeft Chapman onderweg de bezochte bezienswaardigheden getekend, ze heeft er bovendien alles over uitgezocht. We zien ze bijvoorbeeld onderweg in bibliotheken zitten werken. In het boek zijn meerdere spreads waarin ze complete visuele wiki-pagina’s uitwerkt, over oorspronkelijke bewoners, heilige plaatsen en actuele politieke zaken. Interessant voor wie alles over Mexico wil weten, duidelijk gemarkeerd om aan voorbij te gaan als je het verhaal wil blijven volgen.

Haar tekeningen zijn zacht vanwege de opzet in kleurpotlood en toch hebben ze een krachtige uitstraling. De kleuren zijn heel aannemelijk en geven het geheel een mooie couleur locale. Geïnteresseerden die het album doorbladeren zullen erdoor over de streep worden getrokken. Van de tweedeling is het reisverslag het best geslaagd; de perikelen met de drinkende vriend komt minder uit de verf.

Voor die geschiedenis gebruikt Chapman voornamelijk boventekst, bij wijze van dagboekverslag. De lezer maakt zo mee hoe ze haar gedachten probeert te ordenen. De gesprekken zijn veel summierder en laten meestal zien wat ze de lezer al heeft verteld. Sowieso wordt er niet veel gesproken, ook niet met andere toeristen. Bij de eerste alcoholische escapade van de vriend komt het verhaal van Chapman los: we lezen dat ze er geen zin meer in heeft, vooral omdat het steeds volgens eenzelfde stramien plaatsvindt. Na een laveloze nacht is er altijd spijt, met valse beloften, om dagen later opnieuw te vervallen in overmatig drankmisbruik. Chapman beeldt dat mooi uit: de scene waarin ze ’s ochtends wakker wordt en naast het bed een tafel vol gekneusde bierblikjes ziet staan is tragisch. Wat in dat verband jammer is, is dat Chapman alleen reageert op de gebeurtenissen zelf. Het grotere geheel houdt ze verborgen: welke afwegingen maakt ze? Hoe werk het in haar eigen hoofd? Waarom reageert ze zoals ze doet? Het zou het verhaal ten goede komen als we dat kunnen meevoelen. Dat Chapman laat meewegen of ze na de reis nog met Richard verder wil, maakt het daardoor onsympathiek: hij is daar niet van op de hoogte, dat maakt van hem een onnozelaar. Het lijkt alsof ze er niet samen uit wil komen.

Daar komt bij dat het ergens iets slimmigs heeft om de toestand met haar vriend mee te nemen in het verhaal. Ze wist van tevoren al dat er relationele problemen waren, daarover is ze eerlijk, en door het in te voegen krijgt het reisverslag een nodige verhalende laag die het reisverslag opstuwt. Anders gezegd: was het koek en ei geweest tussen de beide reisgenoten, dan was Follow me in een stuk minder interessant geweest, zelfs niet eens een graphic novel. Het drankgerelateerde gedrag van Richard komt na al die jaren vooral heel goed van pas. Ook prima, maar noem het dan niet als aanleiding om de reis te maken.

Ondanks deze mindere punten is Follow me in echt een mooie leeservaring. De wandelingen in stilte, de prachtige omgeving en het aanstekelijke enthousiasme van de twee reizigers zijn – ondanks alles – heel innemend. Als Chapman vertelt dat ze de hele dag moeten wandelen om bij een tempelruïne te komen, dan hoop je dat het er prachtig zal zijn. Ze weet de lezer op die momenten van hetzelfde gevoel deelgenoot te maken: samen beklimmen we de laatste heuvel en zien we de schoonheid van de natuur, met in de verte de schitterende sacrale offerplaats uit de vierde eeuw. Reizigers kennen dat gevoel, Chapman vangt het. Dat Chapman tussendoor regelmatig haar beklag doet over de toeristen die zich niets aantrekken van de lokale bevolking en bijvoorbeeld heilige feesten als Dia de los muertos verstoren, is haar vergeven. Zelf kan ze het namelijk niet laten om te mekkeren over de prijzen die taxichauffeurs en hoteleigenaars vragen.

Wie naar Mexico wil, kan met Follow me in prima uit de voeten. Het geeft mooie aanknopingspunten en gaat voorbij aan de toeristische fuiken en platgetreden paden. Toch heet Chapman in interviews al wel enkele voorbehouden gemaakt: de drugsgerelateerde misdaden die Mexico teisteren bestonden zestien jaar geleden naar eigen zeggen nog nauwelijks, er waren geen gebieden die voor toeristen werden afgeraden. En het gemis van wifi en mobiele telefoons valt ook op: het is even charmant als onbeholpen.

Stefan Nieuwenhuis

Katriona Chapman – Follow me in. Avery Hill Publishing. 248 blz. hardcover. € 20,99.