Een dode vermoorden

In De pruimenpluk van Dimitri Verhulst maken we kennis met Mattis die niet veel meer verlangt van het leven. Hij heeft een huis aan een meer en eet daar zijn diepvriesmaaltijden en drinkt hij zijn kartonnen dozen wijn. Af en toe roeit hij doelloos het meer op, en daar komt hij Elma tegen, die zich in al haar glorie aan hem toont. Zij geeft Mattis een doel in zijn leven, namelijk haar te veroveren.

Elma is weduwe en heeft nog veel spullen van haar overleden man in huis. Mattis voelt zich lelijker dan deze Erik. Dat maakt hem jaloers en hij krijgt het verlangen om de al overleden Erik te vermoorden. In zijn pogingen is Mattis even egoïstisch en creatief als de hoofdpersoon in De laatkomer van Verhulst. Dat zorgt voor een afstand tussen de lezer en Mattis, maar ook voor een soort bewondering voor hoe ver iemand kan gaan om zijn doel te bereiken. In de trant van: wat zal hij nú weer doen?

De stijl van Verhulst blijft gezwollen: de zinnen zijn vol, met veel bijvoeglijke naamwoorden en originele beelden. Het lukt hem echter vooral om met weinig zinnen, en weinig pagina’s, veel te vertellen. Hij neemt de intelligentie van de lezer serieus en valt nergens in herhaling. Verder gebruikt Verhulst veel niet-bestaande woorden, maar als lezer twijfel je nooit over de betekenis van deze woorden. Dat geeft de stijl nog meer originaliteit.

De ideeën van Mattis grenzen soms aan het krankzinnige. Hij moet een lezing houden over manieren waarop de jeugd gestimuleerd kan worden om te schaken. Volgens Mattis moet niet gepromoot worden dat je van schaken slim wordt, maar dat je er gek van wordt. Hij haalt vervolgens een aantal verhalen over grootmeesters aan die daadwerkelijk gek zijn geworden, maar waarom gek worden nastrevenswaardig is, laat Mattis onbesproken. Dit zegt veel over het hele boek: het is origineel, verfrissend, wrang en grappig, maar het verhaal komt niet bij de persoonlijke leefwereld van de lezer, omdat het te ongeloofwaardig is.

Een scène die weliswaar over the top, maar niettemin wel herkenbaar is, is wanneer een makelaar bij Mattis over de vloer komt en aan Mattis vertelt wat er moet gebeuren om het huis verkoopbaar te maken. De creatieve taal past hier uitstekend om het ongenoegen van Mattis van deze makelaar te laten blijken. Hetzelfde geldt voor de toeristische beleving van Venetië of zoveel andere zaken waar Mattis een uitgesproken mening over blijkt te hebben.

Hoewel Mattis zeer vreemde dingen doet om zijn geliefde te bemachtigen en normale mensen dat niet doen, kan het gevolg hetzelfde zijn. Als nieuwe geliefde heb je een aantal liefdeswegen voor je geliefde afgesloten. Dat verplicht je vervolgens om die geliefde serieus te nemen, ook al is een dergelijke relatie meer dan je wilde hebben. Denk aan een avondje waarop je voorgesteld wordt aan de vriendinnengroep van je geliefde. Met dit universele besef krijgt dit originele, humoristische boek ook nog een serieuze boodschap.

Erik-Jan Hummel

Dimitri Verhulst – De pruimenpluk. Pluim, Amsterdam. 154 blz. € 19,99.