De opkomst van een politicus

De populist van Hans Münstermann werd een paar maanden geleden vervroegd uitgegeven omdat de thematiek zou aansluiten bij de actualiteit. James Moreau, een soort ideale schoonzoon, krijgt het lijsttrekkerschap van een rechts-populistische partij in de schoot geworpen en weet binnen de kortste keren de harten van veel kiezers te beroeren.

Tot welk genre De populist behoort is moeilijk te zeggen, voor een satire is het niet grappig en vilein genoeg, voor een realistische roman zijn de gebeurtenissen te ongeloofwaardig. James Moreau is een soort kruising tussen Pim Fortuyn (letterlijke citaten van hem komen terug) en Thierry Baudet. Maar waar de boreale onzin van Baudet zijn anti-immigratiestandpunt moet verdoezelen, is James Moreau, leider van Geweldig Oud, veel onschuldiger bezig als hij hengelt naar de stemmen van oudere kiezers, waarbij hij zijn eigen opa als lichtend voorbeeld beschouwt. De herhaalde boodschap over ouderen die veronachtzaamd worden, verveelt op den duur en is een van de wat minder realistische aspecten van de roman omdat er in Nederland (en ook in deze roman) al een ouderenpartij bestaat.

Münstermann brengt ook een hoop talkshowpresentatoren in en wat een poging zou kunnen worden om die verkleving tussen amusement en politiek voor het voetlicht te brengen of aan te pakken, wordt vooral een melige opsomming van huidige presentatoren, waarin niet alleen Paul Witteman, maar ook Maartje van Weegen, Koos Postema en Fred Emmer nog dienst doen. Als je al wat actuele waarde aan je roman wilde toekennen, dan draai je dat op deze manier vakkundig de nek om.

Omdat je de stormachtige opkomst van Moreau beleeft vanuit de blik van de journaliste Anita Koetsier blijft de hoofdpersoon letterlijk en figuurlijk op afstand. Via haar krijg je ook nog een karikatuur van de beveiliger Ron, die alleen maar in complottheorieën doorspekt met Engels jargon kan praten. Het helpt ook niet als je in een realistische scène opeens weer een al te opgelegde literaire verwijzing krijgt. Als de lijst van kandidaten voor Geweldig Oud bekend wordt gemaakt staat er deze opsomming:

Op de voorlopige lijst staan tien kandidaten die ik geen van allen ken. De Brede. Smalhamer. Katendrecht. Punselie. De Kraam. Van de Karbargenbok. Namen waar ik nooit van gehoord heb. Niet echt.

De vraag is of je na het lezen van deze roman meer weet over rechts-populistische leiders en de rol van de media, meer dan je al wist voordat je De populist begon te lezen. Het antwoord zal ontkennend zijn.

Coen Peppelenbos

Hans Münstermann – De populist. De Kring, Amsterdam. 256 blz. € 19,99.