Braziliaanse millennials

Als ik het goed heb is Twintig over twaalf na Met bloed doordrenkte baard de tweede roman in Nederlandse vertaling van de Braziliaan Daniel Galera (São Paulo, 1979). Op veel aandacht kan hij nog niet rekenen, al zou je na lezing van Twintig over twaalf willen dat dat anders was. Galera is een relatief nieuwe stem in de Zuid Amerikaanse literatuur. En nee, hij is niet de nieuwe Márquez of de nieuwe Vargas Llosa. Maar wel een schrijver met een kritische blik op het moderne leven en op de teloorgang ervan; alles valt zomaar uit elkaar.

Aurora woont in São Paulo, maar is op bezoek bij haar ouders in Porto Alegre, haar geboortestad. Daar verneemt ze dat de talentvolle schrijver Andrei Dukelsky bij een straatoverval is vermoord. Samen met hem – en met Emiliano en Antera – runden ze in hun studententijd, eind jaren negentig, het e-mailmagazine Orangotango. Onsterfelijk waanden ze zich toentertijd, aan het begin van de internetrevolutie. Schrijven over literatuur, popmuziek, films, kunst en politiek – en op het scherpst van de snede. Hun feestjes waren ook legendarisch. Maar dat allemaal is nu vijftien jaar geleden. Het land is veranderd; iedereen is veranderd. Illusies aan diggelen geslagen.

De jaren gingen voorbij en vanaf een bepaald punt veranderde het niet weten van wat ik met het leven aanmoest in iets ergs, en was er iets nog veel ergers, namelijk het niets meer willen doen.

De auteur vertelt zijn verhaal vanuit het ik-perspectief. Alleen is de ik steeds een andere. De volgende ik is de wat oudere Emiliano, een woeste journalist, macho en gay. Ook hij heeft zijn herinneringen aan Andrei ‘Duque’ en aan hun eerste fysieke contact:

Eigenlijk was ik gelukkig, maar ik wist dat ik nog een behoorlijke tijd geobsedeerd zou blijven door Duque en dat ik er onnodig lang onder zou lijden, zoals feitelijk ook is gebeurd. het gevoel van verlies dat ik overhield aan die tijd is nooit meer weggegaan.

Emiliano is op de begrafenis van Duque en heeft ongemakkelijke ontmoetingen met zijn vroegere kompanen Aurora en Antero. Na de teraardebestelling besluiten ze, zoals vroeger, het glas te heffen. Voor Emiliano loopt het uit op een teleurstelling, hij vertrekt ‘in de absolute zekerheid dat die twee van daaruit zouden vertrekken voor een beestachtige neukpartij in een of ander goor motel’.

Antero – de volgende ik-figuur – aanvankelijk een undergroundcelebrity, nu een gearriveerde mediagoeroe, treffen we als hij een TED-lezing houdt, waarin hij de werken van Markies de Sade verbindt met de dataverwerking van de grote techbedrijven. Hij oogt zo geslaagd in het leven, maar achter het succes schuilt gewelddadigheid en een artistieke seksverslaving:

Uit de chaos van de digitale hoererij creëerde ik een kunstwerk dat de duur zou hebben van mijn glorieuze masturbatie en meteen daarna vernietigd zou worden, zoals een Tibetaanse zandmandala.

Ieder van Duques vrienden krijgt een spiegel voorgehouden van hoe – nu hun voormalige beste vriend er niet meer is – hun leven ervoor staat. Niet te best. Aurora is zwanger van Antero, maar laat de vrucht aborteren – aangrijpend beschreven door Galera. Emiliano, door zijn uitgever gevraagd Duques biografie te schrijven, komt erachter dat zijn liefde voor Duque wederkerig was: ‘De klootzak. De lafbek.’

De levensangst van het viertal blijkt voor te komen uit de millenniumbug, de grootste vijand van de vooruitgang en misschien wel het einde van de wereld betekenend. Dat moment, die angstige millenniumwisseling, vieren ze met een groot feest van drank, drugs en seks, om het maar niet mee te hoeven maken. Totdat Duque ‘tot ieders verrassing verkondigde dat het al twintig over twaalf was.’ Er gebeurde niks natuurlijk, helemaal niks.

Twintig over twaalf is een uiterst fascinerende roman, die poogt onze positie te bepalen in het techtijdperk, net zoals Jonathan Franzen dat deed in Zuiverheid. Ook de millennials hebben te dealen met een verlies van jeugd, dromen en verwachtingen. Het leven is nu eenmaal een kater. Kon Met bloed doordrenkte baard hier op Tzum nog rekenen op kritiek vanwege Galero’s breedsprakigheid, in Twintig over twaalf is hiervan geen sprake. De universele gevoelens van de archetypische karakters zijn met psychologische diepgang neergepend en het daaruit voortvloeiende handelen of nalaten is uiterst scherp geformuleerd. Daniel Galera verdient, zou ik zeggen, ook in Europa een publiek.

Wiebren Rijkeboer

Daniel Galera – Twintig over twaalf. Vertaald door Piet Janssen. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen. 220 blz. € 21,99.