Wie is Oswald?

De auctoriale verteller van het verhaal Sterren ver beneden van Ralph Rothmann kruipt niet in het hoofd van Oswald, de persoon om wie het verhaal draait. We lezen alleen over zijn zichtbare handelingen en hoorbare uitingen. Oswald, ’Oom Gabi’, werkt in de keuken van het ziekenhuis. Omdat hij sterk is vraagt het hoofd verpleging hem om te helpen bij de oude afdeling pathologie, waar in het weekend een opstopping plaats vindt met lijken. Gabi moet de lijken uit de kussens tillen en in het koelhuis leggen, zodat de lege bedden kunnen worden weggereden. Gabi heeft drie blauwe stippen bij zijn duim, als teken van zijn verleden in de gevangenis. Dat is bekend want als een vrouw later in het verhaal de puntjes ziet ‘veranderde plotseling haar glimlach, alsof er ijsblokjes achter haar tanden zaten.’

De vragensteller heeft hem zeven jaar geleden aangenomen en heeft al witte kleding voor hem geregeld, want hij hoort nu bij het medisch personeel.
Er wordt niet veel uitgelegd in het verhaal. De dingen gebeuren eenvoudig. ‘De ochtendzon scheen over het park van het ziekenhuis, de vogels zongen, en hier en daar stond een roos met zoveel dauw erop dat ze plotseling opzijknakte – alsof ze de schaduw van het voorbijgaande niet ook nog kon dragen.’ Deze zin is kenmerkend voor de stijl van de auteur in de mooie vertaling van W.Hansen. Overigens wordt de lezer geen gruwelijk detail gespaard, bijvoorbeeld het gat in het strottenhoofd van een naakte vrouw, ‘waardoorheen je je de luchtpijp kon zien’.

Het terrein van het ziekenhuis grenst aan een oude villa waar ‘dure’ mensen wonen. Een vrouw roept een jongen van een jaar of acht, negen. Het perspectief verplaatst zich naar de jongen. Er staat: ‘Bijna af,’ prevelde hij.’ Dat kan Oswald waarschijnlijk niet horen, evenmin als hij dingen in het huis kan zien. De jongen loopt naar Oswald en begint een gesprek met hem over de kat Adolf en over het maken van een gedicht over muizen. Hij vraagt of Oswald bij hem komt ontbijten. Er ontwikkelt zich een vriendschap tussen de twee, maar al snel moet de jongen weer verhuizen. Zijn moeder is concertpianiste, maar ze heeft een conflict met het plaatselijke concertgebouw.

Oswald ontmoet bij een openluchtzwembad een vrouw van zijn leeftijd. Hij is erg verlegen. Zij legt een handdoek over zijn benen tegen de zon. Hij verbergt de echte betekenis van het lijkenhuis voor de jongen, maar die ruikt de dood. Oswald heeft het gedicht voor de jongen afgemaakt nadat hij een rijmwoordenboek heeft gekocht bij de vrouw die hij in het zwembad ontmoette. Hij streelt de jongen en voelt later nog lang ‘het warme achterhoofd van de jongen’ ‘in zijn lege hand’. Zijn stem klinkt hees als hij afscheid neemt. Hij vraagt: ‘Stuur me eens een liefdesgedicht.’
Weer later volgt hij de vrouw naar haar huis. Ze schrikt, maar als ze goed naar hem kijkt, laat ze hem toch binnen. Ze eten een pizza. Zij drinkt wijn, vindt hem groot en sterk. Uiteindelijk vraagt ze hem haar naar haar bed te dragen, met een hese stem. Hij tilt haar op en ze is lichter dan een lijk.

De lezer krijgt geen gegevens over de binnenwereld van Oswald. Hij is eenzaam en zijn jonge pas verworven vriendje is weg naar Australië, ‘waar de sterren ver beneden de voeten schitteren, toch?’

Wat is er aan de hand met Oswald? De lezer moet het zelf bedenken. Er zijn allerlei suggesties. Waarom zat Oswald in de gevangenis? Was het een sexueel delict? Hoe kan het dat het verhaal indruk maakt en toch erg vaag is?

Remco Ekkers

Ralph Rothmann – Sterren ver beneden. Vertaald door W. Hansen. Vleugels, Bleiswijk. 48 blz. € 20,45.