Geel van buiten, wit van binnen

Toen de als zanger bekend geworden tv-ster Gordon in Holland’s Got Talent de zanger Xiao Wang introduceerde met de vraag ‘What are you going to sing? Number 39 with rice?’ stak er een storm van protest op. Terecht, want het was de zoveelste grap ten koste van iemand met een Aziatisch uiterlijk. Voor veel jonge Chinezen was de grap een keerpunt. In plaats van de grap zoals gebruikelijk weg te lachen, werd de weg vrijgemaakt voor een nadrukkelijker zelfbewustzijn.

De bananengeneratie, over het dubbelleven van Chinese Nederlanders van nu brengt die bewustwording in kaart. Journalist Pete Wu heeft tientallen Chinezen van zijn generatie geïnterviewd. Ze worden ‘bananen’ genoemd omdat ze geel van buiten zijn, wit van binnen; eruit zien als Chinees, maar denken en doen als iedere andere witte Nederlander. Wat Wu heel goed weet over te brengen is hoe die stortvloed aan grapjes en stereotypen (de r niet kunnen zeggen, het eten van honden, kungfu, hoe lang is een Chinees?, de stand van de ogen) zorgt voor een negatief zelfbeeld. ‘De optelsom van maanden en jaren van microagressies zorgt voor scheurtjes in het geluk van mensen.’

Wu toont ook zijn persoonlijke worsteling met zijn afkomst. Zijn ouders zijn ooit naar Nederland gekomen met bepaalde idealen. Ze hebben een heel leven keihard gewerkt in een snackbar in Tilburg om het voor hun kinderen zo goed mogelijk te krijgen. Van de kinderen werd hetzelfde verwacht: hard werken en hard studeren. Als Wu zijn moeder vertelt, per whatsapp, dat hij op mannen valt, dan past dat niet helemaal in het toekomstplan dat zij voor hem had uitgestippeld. Ze probeert hem tijdens een reis naar China alsnog te koppelen aan een Chinees meisje. Tevergeefs. Wie echter denkt dat de gaygemeenschap zachtzinniger omgaat met andere minderheden komt na het lezen van De bananengeneratie van een koude kermis thuis. De afwijzing ‘No Asians’ staat soms al bij voorbaat in profielen op datingapps.

Wu heeft zijn boek opgedragen aan zijn ouders, ‘de twee reuzen in mijn leven’. Door alle gesprekken met mensen van zijn generatie heeft hij toch een genuanceerder beeld gekregen van de generatie van zijn ouders en begrijpt hij hun zelfopoffering beter. Als lezer verander je ook. Dankzij De bananengeneratie krijg je ook een onthutsend beeld van het alledaagse racisme. Die grappen die jij ook weleens gemaakt hebt hebben hun houdbaarheidsdatum al heel lang overschreden.

Coen Peppelenbos

Pete Wu – De bananengeneratie. Das Mag, Amsterdam. 286 blz. € 22,50.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 3 januari 2020.