Een pointillistische roman

‘Angst van jongeren: stel dat niets wat ik doe relevant is. Angst van ouderen: stel dat alles wat ik doe dat is.’ Dit citaat is een gedachte van Lizzie, de ik-persoon van Weersverwachting, de nieuwe roman van de Amerikaanse auteur Jenny Offill. De literaire vorm van Weersverwachting lijkt geïnspireerd te zijn door pointillistische schilderkunst: in korte fragmenten, vaak niet langer dan één zin, van elkaar gescheiden door witregels, worden gedachten van Lizzie weergegeven. Soms sec een gebeurtenis vermeldend, gezien door haar ogen, soms heel kort Lizzie’s verwachtingen, oordelen of opgeroepen associaties beschrijvend. Al die fragmenten laten samenvloeien tot een vloeiend geheel is aan de lezer, maar net als bij het kijken naar een pointillistisch schilderij doet je bewustzijn dat als vanzelf.

Lizzie is universiteits-bibliothecaresse. Haar academische carrière is gesneefd omdat haar gezin en haar broer te veel tijd opeisen. Hoewel? Het kost haar moeite om het toe te geven, maar haar man heeft gelijk: het is de drang tot zorg voor haar broer, een geestelijk onevenwichtige man met een lange verslavingsgeschiedenis, die maakt dat ze noch aan zichzelf, noch aan man en kind toekomt.

Alles lijkt anders te worden als haar voormalige promotor, een klimaatwetenschapper, haar vraagt de groeiende stroom e-mailreacties die ze krijgt te ordenen. Dat confronteert Lizzie met een wereld van eindtijd-verkondigers en ‘preppers’, mensen die zich voorbereiden op de totale catastrofe door goed bevoorrade schuilkelders te bouwen en door zich te bewapenen om straks, als het ieder voor zich is, belagers te weren. Op internetfora wisselen ze praktische tips uit, over hoe je vuur kunt maken met niks meer dan een kauwgumpapiertje en een batterij, of hoe je anderen vertelt dat ze wel – of niet – welkom zijn in jouw doomstead, je bunkerverblijf als de dagen van doem zijn aangebroken.

Aangestoken door preppers vraagt Lizzie zich af of ook zij en haar gezin zich moeten gaan voorbereiden op Doomsday. En zo ja, moet dan ook haar broer een plek in hun doomstead worden gegund? Of zou dat het einde betekenen van haar huwelijk, dat nu al lijdt onder haar preoccupatie met haar broer? De context van Weersverwachting is hoogst hedendaags Amerikaans: nergens is dat louter op eigen lijfsbehoud gerichte prepperdom zo sterk ontwikkeld als daar, misschien omdat preppers zichzelf zien als voortzetting van de Amerikaanse pioniersgeest. Maar als wat zij doen relevant is, welke zin heeft hun actuele leven dan nog?

Hans van der Heijde

Jenny Offill – Weersverwachting. Vertaald door Roos van de Wardt. De Geus, Amsterdam. 190 blz. € 20,-.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 7 februari 2020.