Een eerlijke, rauwe én poëtische roman

Een roman poëtisch én rauw noemen lijkt misschien tegenstrijdig, maar Op aarde schitteren we even, de debuutroman van de Vietnamees-Amerikaanse dichter Ocean
Vuong (1988), bewijst hoe effectief gevoelvolle, poëtische taal een harde, rauwe werkelijkheid kan verbeelden en hoe die volkomen eerlijkheid kan verwoorden.

Vuong heeft Op aarde schitteren we even vormgegeven als een brief aan zijn moeder. Een brief waarin hij zichzelf volkomen opent en bekentenissen doet, maar ook ingaat op haar geschiedenis en die van haar zuster en haar moeder, die samen met hem in 1990 als Vietnamese vluchtelingen naar Amerika ontkwamen, amper een woord Engels sprekend. Dat is een geschiedenis vol oorlogsellende en bovendien getekend door het tot outcast gemaakt zijn van grootmoeder Lan, die wegliep uit haar gearrangeerde huwelijk en zich met prostitutie in leven moest houden. Haar dochter Rose, Vuongs moeder, is een kind van een Amerikaanse soldaat.

Ze zijn terechtgekomen in Hartford, Connecticut, waar ze in armoe leven. De jonge Vuong, Hondje genoemd, heeft het zwaar. Lan raakt geestelijk soms de weg kwijt,
zijn moeder ontlaadt haar traumatische paniekaanvallen door hem te mishandelen en op school moet hij immer op zijn hoede zijn voor pestkoppen. Hartford, ooit een welvarende stad, is een rampgebied geworden, niet in het minst ten gevolge van de opiatencrisis, veroorzaakt door het pushen van zware, verslavende pijnstillers door de farmaceutische industrie. Dagelijks sterven mensen, jonge mensen meest, door overdoses en geweld.

Een van die jonge drugsgebruikers is Trevor. Hondje ontmoet Trevor als hij op de tabaksplantage van diens vader werkt. Hij die nog nooit vriendschap heeft gekend,
wordt door Trevor uitverkoren tot boezemvriend. Deze intense vriendschap zal een keerpunt in zijn leven betekenen. Dit is liefde, die hem zijn ware aard onthult.
Misschien is het dat zelfinzicht dat hem bewust maakt van zijn talenten: hij die voor zijn elfde amper kon lezen, bezit het vermogen om wat hij voelt en denkt heel precies, beeldend uit te drukken.

Op aarde schitteren we even boort diep, geeft een indringend beeld van de vaak levensbedreigende realiteit van het Amerika van nu, wekt bewondering door zijn genadeloze eerlijkheid en ontroert dankzij het tedere mededogen.

Hans van der Heijde

Ocean Vuong – Op aarde schitteren we even. Vertaald door Johannes Jonkers. Hollands Diep, Amsterdam. 238 blz. € 21,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 13 september 2019.