Aan de vooravond van haar debuut interviewde Frank van Dijl Naima El Bezaz voor het Algemeen Dagblad op 13 september 1995. Vanmorgen werd bekend dat ze is overleden.

Wie gelukkig is, kan niet schrijven

Het Crossing Border Festival, dat vrijdag in Den Haag begint, biedt allochtone schrijvers de kans zich aan een groter publiek te presenteren. Eén van de auteurs op het festival is de rechtenstudente Naima El Bezaz, die deze week debuteert met haar roman De weg naar het noorden.

Ze kijkt me indringend aan en vraagt: ‘Ben jij gelukkig?’ Zo kaatst de geïnterviewde de bal terug. ‘Als ik gelukkig was, zou ik niet kunnen schrijven,’ antwoordde ze op mijn gelijkluidende vraag. ‘Ik ben melancholiek. De gelukkigste mensen zijn de mensen die niet zo ver kijken, die niet overal iets achter zoeken. Ja, melancholiek ben ik. Maar ook optimistisch.’ Naima El Bezaz (21) studeert rechten aan de Rijksuniversiteit te Leiden en publiceert deze week haar eerste roman bij uitgeverij Contact: De weg naar het noorden. Of roman? Zelf houdt ze het op half fictie, half werkelijkheid. ‘Ik heb voor dit boek veel gesprekken gevoerd met mannen uit Marokko, Turkije, Pakistan,’ zegt ze. ‘Al die gesprekken heb ik teruggebracht tot dit ene verhaal waarin ik heb geprobeerd om de illegaliteit te belichten. Ik beschrijf het gevecht van een man die, om zijn droom te verwezenlijken, zijn ziel aan de duivel verkoopt. Want in Marokko brengt hij zijn dagen door met dromen van geluk, en dat geluk ziet hij ergens anders. In Europa, in Frankrijk.’

Ze heeft bewust gekozen voor een open einde. ‘Ik heb een greep uit het leven genomen; een periode beschreven uit het leven van die man.’ Toch strookt de afloop van het verhaal niet met haar ‘geloof dat alles kan’: ‘Als je je ergens voor inzet, dan lukt het gewoon.’ Als ik opmerk dat het de jonge, mannelijke ik-figuur in haar boek niet lukt om het geluk te vinden, waar hij het ook zoekt, wijst ze op zijn onoprechtheid jegens zichzelf en zijn naasten. Is ze dan een moralistische schrijfster? ‘Nou nee…, je moet leven naar de normen en waarden van de plek waar je woont…’ En als ze van deze uitspraak het moralistische inziet: ‘Ach, ieder mens is wel moralistisch. Het leven loopt nu eenmaal niet altijd goed af. Er zijn altijd teleurstellingen. Maar van fouten, van ellende, leer je; daar word je rijker van. Als je altijd maar gelukkig bent… Ik schrijf geen sprookjes!’

Naima El Bezaz beschouwt zich als een Nederlandse schrijfster: ‘Ik schrijf in het Nederlands, ik heb Nederlandse vrienden, ik studeer aan een Nederlandse universiteit. Ik wil niet in het hokje van de allochtone schrijvers worden geduwd. Typisch Nederlands, die hokjesgeest. Zo chaotisch als het in Marokko is, zo geordend is het hier.’ Ze woont sinds haar vierde in Nederland. Ze schrijft sinds ze leerde schrijven. ‘Daardoor kon ik vluchten uit de werkelijkheid, ergens anders vertoeven. Ik droomde van plekken waar ik kon doen en laten wat ik wilde. Iedereen zal dat als kind wel hebben gehad, alleen bij mij is het nooit weggegaan.’