Geen controle over de natuur

‘Een hallucinante eco-detective’ noemt uitgeverij Das Mag De nieuwe rivier op de achterflap, maar op de voorkant staat gewoon de genreaanduiding roman. Er valt wel gelijk een dode in De nieuwe rivier: sojaboer Frys die – zo blijkt later – ook nog dichter was. De Engelse journaliste Janet is juist in de buurt om een reportage te maken over de streek waar een rivier voortdurend van loop verandert en een gevaar vormt voor de bewoners van het plaatsje Koraalboom.

Ik heb met erg veel plezier Het vogelhuis van Eva Meijer gelezen, maar deze roman zorgde vooral voor veel verwarring omdat ik het idee heb dat me veel ontgaat. Dat begint al met de plek waar alles zich afspeelt. Ik dacht eerst aan iets Zuid-Europees, maar wellicht is het ook ergens in Zuid-Amerika (in een recensie in de Volkskrant werd daarop gehint). We hebben een journaliste die op onderzoek gaat naar de moord en er al snel achter komt dat bepaalde mensen in de streek dat liever niet hebben. We hebben een politieman die zijn eigen onderzoek uitvoert. We hebben zijn dochter Maia die de gedichten van meneer Frys kan begrijpen. We hebben de wat zweverige burgemeester Beatriz die haar gasten eigen brouwseltjes voorzet, gelooft in de kracht van voorouders en zo nu en dan tarotkaarten legt. Dat leek me meteen een verdacht figuur. Maar dan houdt het niet op, want we hebben ook nog de huishoudster van meneer Frys, een corrupte politieagent, een wetenschapper en zijn ex-vriend die nu bij de milieubeweging zit en we hebben ook nog een merkwaardige bibliothecaris. Het sterft van de personages en het is maar goed dat er zo af en toe daadwerkelijk iemand doodgaat om de zaak overzichtelijk te houden.

De verteller in deze roman verspringt per hoofdstukje van personage, maar dat betekent niet dat je daadwerkelijk in het hoofd van iemand zit. Dat zou te veel informatie prijsgeven over wie echt deugt of niet, maar dat zorgt er ook voor dat je bij niemand werkelijk betrokken raakt.

Achter het ‘verhaaltje’ speelt een groter verhaal dat waarschijnlijk een wat bredere zeggingskracht moet hebben. De rivier lijkt symbool te staan voor de natuur waarop we als mensheid geen controle meer hebben. Er is binnen de roman sprake van een oud regime die de oude macht in stand wil houden en de milieubeweging die niet echt een vuist kan maken tegen de verkeerde landbouwkeuzes. Elke keer als de goedwillende personages naar de bibliotheek gaan, gebeurt er iets horrorachtigs: boeken, kasten en zelfs mensen verdwijnen. Staat de bibliotheek voor de echte informatie die niemand mag weten. Is de juiste informatie gevaarlijk voor de mensen van het oude regime?

Heb je op het einde van een detective meestal wel door wie wat gedaan heeft en waarom, bij De nieuwe rivier blijf ik een beetje in het duister tasten.

Coen Peppelenbos

Eva Meijer – De nieuwe rivier. Das Mag, Amsterdam. 296 blz. € 23,50.