Het enzovoort van Europa

Wat van de wereld zien, ervaringen opdoen, geld verdienen. De vier Spaanse studenten in Levende dingen, het romandebuut van Munir Hachemi, doen wat veel jonge mensen doen tijdens of direct na hun studietijd. Maar van de verwachte onbekommerdheid is geen sprake. De hedendaagse economie draait om snel geld verdienen ten koste van alles en iedereen en dat ondervinden de vier personages aan den lijve.

Waar Nederlanders graag naar het zuiden trekken, bewegen jonge Spanjaarden zich noordwaarts, waar meer te beleven en te verdienen valt. Munir Hachemi, uitgever van poëzie bij Ediciones Paralelo en radiomaker op het gebied van literatuur, goot zijn debuut in de vorm van een dagboek, waar zijn liefde voor literatuur in doorklinkt. Zo maar wat feiten op een rij zetten, brengt een mens niet verder, weet protagonist ‘ik’, die pas laat in het boek als Munir uit de kast komt. Dat heeft ook tot gevolg dat de soms vreeswekkende belevenissen van de studenten geregeld voorzien worden van relevante literaire citaten. Om daarmee de zware weken in het noordelijke buurland te kunnen doorstaan.

De inleiding verhaalt al van de veelzijdigheid van taal, die soms inzicht biedt, maar ook zo veel kan verhullen. Daarna maken we kennis met de andere studenten. G. wordt de intelligentste genoemd, die ‘het marxisme beleefde zoals velen de literatuur beleven, namelijk als een soort eigenaardige jeugdzonde’. Hij is steeds de eerste die onraad of ongerijmdheden bespeurt. Dan is er Ernesto, immer serieus en Alejandro, die graag een serieus type zou willen zijn. G. blijkt ook de enige die zich heeft voorbereid op de reis, compleet met boeken, gitaar, laarzen, handschoenen en tuinbroek.

Het was de bedoeling dat de vier druiven zouden gaan plukken, maar hedendaags Frankrijk moet je niet meer zien als pittoresk landschap. Het vermeend zachte Frankrijk is nu eerder een broedplaats van schimmige ondernemingen, die zich bezighouden met flitskapitaal over de gedoemde ruggetjes van productiedieren als kippen en eenden. In gore megastallen wordt er met de doodsbange dieren omgesmeten als ‘levende dingen’. Overigens geldt vrijwel hetzelfde voor de jonge werknemers, die zich vaak niet weten te verweren tegen de criminele ondernemers. De vier Spaanse studenten hebben daarbij het voordeel dat ze met z’n vieren zijn en wat assertiever dan veel anderen, zoals de daar voor de zomer door hun ouders gedumpte zestienjarigen.

[…] er kwamen daar veel Spanjaarden, nou ja – bon – Spanjaarden, maar ook Roemenen, Marokkanen, Algerijnen, Portugezen enzovoort. Dat was dus wat we waren: een enzovoort, een overschot. Die dag kwamen we te weten dat we het enzovoort van Europa waren.

Hachemi schetst het buitengewoon ongeregelde dagelijkse bestaan van de vier als een aansprekende mix van ongeremde vakantiepret, schokkende ontdekkingen en ontluikende levenservaring. Behalve het op de camping leeglepelen van karige supermarktverpakkingen slecht voedsel, veel drinken en blowen en tomeloze gedragingen, waarmee ze de mede-campingbewoners de stuipen op het lijf jagen, houden de vier zich vooral bezig met piekeren. Het werk is heel zwaar en ook nog eens uiterst dubieus, zeker als ze worden ingezet om allerlei gewassen met felgekleurde pilletjes te vergiftigen. Het levert bovendien te weinig op om van te leven, maar bovenal schrikken ze van enkele sterfgevallen onder de andere werkers.

Wat Levende dingen, geschreven in een quasi-naïeve, maar tegelijkertijd laconieke stijl, zo krachtig maakt, is het langzaam doordringende besef dat dit vakantieleven de eerste kennismaking is met wat de realiteit heet. Omdat de jonge afgestudeerden literaire ambities hebben, zoeken ze verklaringen voor wat ze meemaken in wat hun studie aanreikte. En daarmee stelt Levende dingen impliciet de vraag in hoeverre literatuur aansluit bij of handvatten biedt in het dagelijks bestaan.

André Keikes

Munir Hachemi – Levende dingen. Vertaald uit het Spaans door Nadia Ramer. Wereldbibliotheek, Amsterdam. 144 blz. € 18,99.