Bijna veertig jaar verschenen de boeken van de Duitse schrijfster Monika Maron (1941) bij de gerenommeerde uitgeverij S. Fischer uit Frankfurt am Main. De relatie tussen Maron en Fischer begon in 1981 toen de auteur een uitgever zocht voor Flugasche, een roman over censuur en spionage in de DDR. Het boek was te omstreden voor de DDR, waar Maron tot 1988 woonde. Fischer gaf de roman uit en Maron werd in één klap beroemd.

De uitgeverij heeft onlangs afscheid genomen van Maron omdat de schrijfster, van wie in 2001 de roman Stille Zeile, nummer zes in Nederlandse vertaling verscheen, sinds 2010 steeds rechtser is geworden. Als formele reden voor de breuk noemt Fischer de uitgave van Marons nieuwste essaybundel Krumme Gestalten, vom Wind gebissen in het voorjaar bij een andere uitgever. De essaybundel verscheen bij Loschwitz uit Dresden, een uitgeverij die gelieerd is aan de extreemrechtse uitgever Antaios. Fischer wil niet dat schrijvers bij twee uitgevers publiceren. De uitgever is ook van mening dat de nationalistische-racistische publicaties van Antaios grensoverschrijdend zijn. In augustus gaf Fischer nog wel Marons nieuwste roman Artur Lanz uit. De uitgever is ook nog niet meteen van Maron af. In het voorjaar van 2021 zal Fischer nog Marons essaybundel Was ist eigentlich los? publiceren. Contracten voor nieuwe boeken zal Fischer niet meer met Maron sluiten, aldus uitgeefster Siv Bublitz in de Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Maron, die verschillende grote literaire prijzen won publiceert al zo’n tien jaar opinieartikelen in Duitstalige media waarin ze het Duitse vluchtelingenbeleid bekritiseert, waarschuwt voor de vermeende gevaren van de islam en het opneemt voor de extreemrechtse beweging Pegida.

Fischers besluit om geen werk van Maron, die in 2009 de Deutsche Nationalpreis kreeg, een met 75.000 euro gedoteerde prijs voor mensen die zich hebben ingezet voor de eenheid van Duitsland en Europa, meer uit te geven wordt stevig bekritiseerd in de Duitse media en op Twitter. Criticus Jörg Magenau zegt op de site van Deutschlandfunk dat Maron geen racistische schrijver is, hoewel ze wel met de standpunten van extreemrechts koketteert. Maron afstoten is volgens Magenau juist koren op de molen van extreemrechts omdat veel aanhangers van bewegingen als Pegida en Alternative für Deutschland (AfD) toch al van mening zijn dat ‘je in Duitsland niets meer kunt zeggen’.

In redactionele commentaren in onder meer de Berliner Zeitung en de Stuttgarter Zeitung wordt Fischer verweten het publieke debat uit de weg te gaan en aan cancel culture te doen.

Op Twitter wordt de vraag gesteld of Fischers afscheid van Maron is ingegeven door seksisme. Schrijvers als Peter Handke, Uwe Tellkamp, Botho Strauß en Michel Houellebecq, die minstens zo rechts zijn als Maron, kunnen rustig doorgaan met publiceren bij Suhrkamp, Rowohlt en Dumont.

De historicus David Engels van de Vrije Universiteit Brussel verwijt Fischer opportunisme. De uitgever heeft geld verdiend aan de Oost-Duitse exilromans van Maron en drijft haar nu in een ‘innerlijke ballingschap’.

Het internationale germanistenplatform GSA nodigt germanisten uit om stelling te nemen in de discussie over het ‘deplatformen’ van Maron.

(Foto: Monika Maron op de Leipziger Buchmesse in 2018. Foto van Heike Huslage-Koch / CC BY-SA 4.0)