Poëzie op graspapier

Doordat het bezoeken van boekhandels om mysterieuze redenen niet echt meer tot de mogelijkheden behoort en voor de lockdown ook moeizaam was weken we uit naar het internet. Niet om bij bol.com bestsellers te bestellen, maar om op ons gemak rond te neuzen tussen al het fraais dat schrijvers en kunstenaars aanbieden, met een voorkeur voor boeken en andere multiples dus, altijd in een lage oplage, zodat je er snel bij moet zijn.

Dat moet nu bijvoorbeeld bij de kleine bundel Etgras, van dichter Martin Knaapen en kunstenaar Harriët Ooijman, die voor de bijbehorende grasdrukken zorgde, balancerend tussen abstract en je ziet toch wel zo ongeveer wat het is, alles bij elkaar gehouden door een keurige Singer-steek. In een oplage van honderdvijftig verschenen bij uitgeverij Petrichor, waarvan vijftig luxe exemplaren op handgeschept graspapier.

Blijkens het achterflap speelt de liefdesgeschiedenis die hier verteld wordt ergens in de wrede en duistere jaren tachtig, dat is gezien de huidige tijd dus wel toepasselijk. Etgras, de titel wordt als service aan de lezer uitgelegd, is het gras dat opkomt na het maaien en erg voedzaam is. Het is dus, zoals zal blijken, een programmatische titel, een richtsnoer bij het lezen en beschouwen.

Wat wordt beschreven speelt zich af op de grens van twee tijdperken, waarbij het vermoeide oude wordt opgeruimd, om plaats te maken voor het vitale nieuwe. Groei in verschillende vormen loopt als een rode draad door alles, de trage groei van schimmels in kelders, de plotselinge uitbarsting van explosies staan tegenover elkaar, als het leven van alledag dat gewoon maar zijn gewone gang gaat tegenover de diep ingrijpende epifanieën, in dit geval liefde voor die ene speciale ander, en bevrijding. Zo bezien is het behalve een amoureuze ook een spirituele reis, waarbij de geest zich in samengaan met de ander kan losmaken van wat hem aan de aarde bond. Verwachtingen van anderen en andere knellende banden die ons weerhouden van verdere groei worden geslaakt, maar die eerst als zodanig moeten worden ontmaskerd:

Om de kunsten hingen kleuren als volgerookte gordijnen
Vale beschermers van vernieuwing.

Je zou dan denken dat wat namaak is door de tijd wordt ontmaskerd, maar dat is slechts de helft van het verhaal, want het gaat zoals gezegd om een liefdesgeschiedenis, dus is er klassiek iemand nodig van het andere geslacht om Plato’s heelheid te bereiken waar ieder mens naar streeft en die slechts weinigen bereiken. Dionysisch gaat hier samen met Apollinisch, beeld en woord, anima en animus, omdat alleen daardoor de verlangde verdieping en heelheid kan worden bereikt.

Enno de Witt

Harriët Ooijman/Martin Knaapen – Etgras. Petrichor, Deventer. € 19,50 – luxe editie € 29,50