De site van Fixdit moet nog wat bijgewerkt worden, maar het is duidelijk dat Een revolverschot van de Vlaamse schrijfster Virginie Loveling (1836-1923) het eerste boek wordt dat in de Fixdit Leesclub onder de aandacht gebracht wordt.

De roman van Loveling kwam uit in 1911 en werd in 1998 nog heruitgegeven door Atlas (zie een beschrijving van de roman op Literatuurgeschiedenis). Daarvan zijn op Delpher geen recensies te vinden. Bij een eerdere heruitgave in 1983, door Manteau, in een hertaling van Karel Jonckheere schrijft Rob Schouten nog wel een uitvoerige recensie in Trouw. Hij gaat daarin onder meer in op het verwijt uit feministische hoek dat mannen nogal vaak hysterische vrouwen opvoeren in hun romans.

Maar ook de schrijfster Virginie Loveling schrijft over hysterische vrouwen en daaruit blijkt dat zoiets eerder een literaire gemeenplaats was dan een boos-mannelijke opzet om vrouwen zwart te maken.

Een nadeel van deze op zichzelf genoeg boeiende heruitgave is het feit dat Karel Jonckheere het origineel „hertaald” heeft dat wil zeggen gemoderniseerd. Omdat daarvan geen verantwoording wordt afgelegd krijg je geen goed zicht op Virginie Lovelings eigen stijl. Het is trouwens nogal ongebruikelijk om zoiets te doen. Stel je voor dat we van de Max Havelaar een 1983-versle kregen – geen literatuurliefhebber zou er aan willen.

Een gemiste kans is verder dat er geen kritische inleiding is opgenomen waarin de schrijfster en haar tijd worden geschetst. Per slot van rekening is „Een revolverschot” eerder literair-historisch interessant dan als „nieuwe” roman. Zelfs het jaar waarin het boek voor het eerst verscheen wordt niet vermeld, alsof het tijdeloos zou zijn en dat is het nu juist niet. Schande.

Met zoveel onachtzaamheid wordt zowel de schrijfster als de lezer onrecht aangedaan.

Een revolverschot wordt in de Salamander-reeks opgenomen. Daarbij zal niet de hertaling van Jonckheere gebruikt worden. Annelies Verbeke, die het voorwoord bij de nieuwe uitgave verzorgt, licht toe welke keuzes wel gemaakt zijn:

De schitterende en hoogst originele roman Een revolverschot van Virginie Loveling wordt inderdaad het eerste boek dat Fixdit in de aandacht plaatst en het wordt door Salamanderpockets tot onze vreugde opnieuw uitgegeven (zij het niet met het foutieve zinnetje dat nu op de cover staat).
De op Tzum geplaatste tekst erover is wel bijzonder jammer. De bal kan niet drastischer mis geslagen worden dan in de interpretatie van Rob Schouten ervan in Trouw in 1983. Loveling doet in Een revolverschot juist het tegendeel: zij haalt het archetype van ‘de hysterische vrouw’ onderuit, door de klemtoon te leggen op het verhaal dat aan het archetype vooraf gaat, door de blik op de pijn in plaats van op de waanzin van haar hoofdpersonage te richten. De pijn die aan de waanzin voorafgaat, hoe het is om telkens aan het kortste eind te trekken, om een zorger te zijn voor wie niemand zorgt, en hoe pijn tot vernietiging leidt, dat zijn de thema’s in deze in vele opzichten ambigue roman. Het is een roman die qua psychologisch inzicht met kop en schouders uitsteekt boven de vele romans met stereotyperende behandelingen van waanzinnige vrouwelijke personages. In haar eigen tijd kreeg Loveling daar ook volop erkenning voor. En zij schreef in ander werk trouwens ook over de psychische pijn van mannelijke hoofdpersonages. Dat haar vader zelfmoord pleegde toen ze tien was heeft er wellicht mee te maken dat haar inlevingsvermogen en begrip zoveel verder gaan dan dat van de meeste van haar tijdgenoten (en auteurs van vandaag).
Helaas heeft Rob Schouten de ‘hertaling’ van Karel Jonckheere gelezen, een verminking van het origineel. Daarin zijn vele cruciale passages weggelaten en blijft weinig over van Lovelings fantastische stijl.
Het was dus onmogelijk die hertaling opnieuw op de wereld los te laten. Daarom werkte ik met grote toewijding en liefde in opdracht van en in samenspraak met de uitgeverij aan een nieuwe gemoderniseerde versie van Lovelings prachtige boek, uiteraard wel met respect voor het origineel. In mijn nawoord bij het boek benadruk ik Lovelings originaliteit, net weg van het archetype van de hysterische vrouw. En het boek heeft nog zoveel meer troeven. In de podcast die we erover maken zal de geïnteresseerde er meer over te weten kunnen komen.
Het is bijzonder jammer dat dit bericht op Tzum de eerste kennismaking wordt van mogelijke geïnteresseerden voor de ijzersterke, hoogst eigenzinnige roman van Loveling. Zo wordt meteen een tegenovergesteld beeld van de roman gepresenteerd. Als de plaatser van het bericht de roman zal lezen, zal hij dat naar alle waarschijnlijkheid enkel kunnen beamen. En ook Rob Schouten zal er bij het lezen van de versie met respect voor Lovelings tekst wellicht een nieuw inzicht in krijgen. Goed dus dat het boek binnenkort weer kan worden gelezen, en niet enkel de foutieve berichtgeving naar aanleiding van het boek overblijft. Eind mei ligt Een revolverschot van Virginie Loveling in de boekhandel. In juni is de podcast erover klaar, waarin kenners van haar werk er hun licht over laten schijnen. En Querido Academie zal er een leesclub rond organiseren. Gelegenheden genoeg dus om het in ere te herstellen.