Het wassende water

Het is 2031 en het zeewater staat bij eb al hoog tegen de zeedijk aan. In Karina of de ondergang van Nederland van Wouter Godijn is de nabije toekomst verre van rooskleurig. Bovendien is Europa in handen van totalitaire leiders. In Nederland heeft de extreemrechtse Groverd Wild een greep naar de macht gedaan. Tijdens een tv-toespraak van de populist wordt de verteller van het verhaal in het bijzijn van zijn vrouw Karina en zijn zoon Robbie onwel en hij wordt afgevoerd naar het ziekenhuis.

Godijn goochelt op een knappe manier met drie verhaallijnen in het boek. De inktzwarte toekomst die hij schildert is een verheviging van discussies die nu al spelen in de politiek. De pers wordt steeds verder gebreideld en misinformatie is aan de orde van de dag. Met tegenstanders wordt op een Poetin-achtige wijze afgerekend.

De hoofdpersoon in Karina of de ondergang van Nederland is schrijver, die commentaar levert op zijn eigen handelen en naar het gelang hem uitkomt kan ingrijpen in het verhaal. Als de schrijver door een zwarte man wordt overvallen in zijn flatje, is hij meteen bang dat hij van racisme beschuldigd zal worden en zijn subsidie van het Letterenfonds kwijt zal raken.

Het enige wat je als witte heteroseksuele man nog kon doen (als je geen zin had om een roman te schrijven over dat ‘je eigenlijk een meisje had willen zijn’); of over dat ‘je eigenlijk homoseksueel had willen zijn’; of, nog één voorbeeld, over je bekering tot de islam) was een boek schrijven over schuldgevoel.

Het zijn komische terzijdes die in de climax van het verhaal hun ironie kwijtraken. Godijn gebruikt metafictie (schrijven over wat je aan het schrijven bent) briljant, maar daarmee verengt hij zijn lezerspubliek waarschijnlijk ook.

De roman komt echt tot leven in de scènes tussen de schrijver en zijn vrouw en zoon. De toeval die hij kreeg tijdens de toespraak van Groverd Wild is het eindpunt van een slepend huwelijk. De schrijver, lichamelijk een wrak geworden, kijkt alleen op zijn flatje terug op de hoogtepunten in de relatie en de langzame neergang. Tragikomisch is het bezoek dat hij brengt aan zijn oude huis waar hij vervangen is door een nieuw man. Daarnaast zitten de ontluikende liefdesscènes vol passie. De gesprekken met de zoon zijn schrijnend. Het zijn die passages die onder je huid kruipen en het vakmanschap van Godijn tonen.

Coen Peppelenbos

Wouter Godijn – Karina of de ondergang van Nederland. Atlas Contact, Amsterdam. 352 blz. € 22,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 12 maart 2021.