Een Alzheimer-roadmovie met tragikomische succesjes

En ineens was daar Vergeet-mij-niet, een flinke graphic novel van de jonge Francaise Alix Garin, van wie nog niet eerder vertaald werk verscheen. Haar eersteling Vergeet-mij-niet verscheen dit voorjaar in het Frans, vrijwel tegelijk met de Nederlandstalige versie. Een geluk: het album is een prachtig verhaal met veel lagen. Ambitieus ook, maar Garin verstapt zich nergens en leidt de lezer door een prachtig verhaal over ouderdom, ziekte, loslaten en stevig vastpakken.

De pagina’s hebben een bijzonder soort rust. Garin verliest zich bepaald niet in achtergronden en details en haar werk lijkt daarmee op dat van Bastien Vives. Garin tekent in snelle outlines die samen met de inkleuring kaarsrecht uit de computer komen. Vaak lijken de lijnen de kleurvlakken te volgen, wat het spannend maakt: vooral Clémence en haar oma worden er levensechter van. Belangrijk bij een verhaal dat enorm leunt op de interactie tussen de twee.

Waar de tekeningen richting Vives gaan, neigt het verhaal richting Rabaté, en dan vooral diens zalige 65+ geschiedenis Een tweede jeugd – een aanrader in hoofdletters. In beide boeken speelt de ouderdom een belangrijke rol, al is die niet per se met elkaar te vergelijken. Raakvlakken zijn er bij het ontsnappen aan de treurnis van het leven, de vlucht die leest als een roadmovie.

Vergeet-mij-niet is onverwacht mooi. Garin trekt de lezer mee het verhaal in. De aanvang is al niet mis – Clémence is met haar moeder in het bejaardentehuis, nadat oma voor de derde keer in korte tijd is ontsnapt. Dit kan zo niet langer, zegt de leiding, en dus wordt er een medicatie voorgesteld: het houdt oma rustig en haar onderdrukt haar neigingen om weg te lopen. Moeder stemt in, maar Clémence is furieus: dwangmedicatie is niet de manier om iemand te begeleiden die de weg kwijt is. Want dat staat vast, oma lijdt aan de ziekte van Alzheimer.

Het verhaal gaat nadrukkelijk niet om allerlei stadia van het ziektebeeld of hoe daarmee moet worden omgegaan. Dat blijkt al snel als Clémence daags na het voorstel tot dwangmedicatie haar oma opzoekt. Een ideetje om samen te wandelen ontaardt in een regelrechte ontvoering van oma, met een soort van instemming overigens.

Wat volgt is een roadtrip van oma en kleindochter die dan weer emotioneel is en dan weer hilarisch. Het is mooi te zien hoe gaandeweg oma meer en meer overtuigd raakt van de goede bedoelingen van Clémence, die in de tussentijd de hele onderneming maar moeilijk overeind kan houden. De politie is ingelicht, het geld is op en het eindpunt is nog een behoorlijk eindje weg. En dan is Clémence ook nog eens bezig met haar eigen leven, dat niet bepaald op de rails loopt: ze heeft lesbische gevoelens die ze vanwege allerlei pesterijen steeds heeft weggestopt. Garin verweeft die verhaallijn kundig in het geheel – het wordt er zeker niet aan de haren bijgesleept.

Met Vergeet-mij-niet heeft Garin een innemend verhaal verteld dat zeker aan het einde nog een paar mooie verrassingen in petto heeft. De plot is sterk en brengt de lezer steeds iets onverwachts en fraais. Hoewel Garin alle grote thema’s benoemd, wordt het nergens zwaar of overdadig. Uiteraard, Alzheimer is niet iets dat gaandeweg minder wordt – en dat blijkt – maar er is meer dan dwangmedicatie om met een lieve oude mevrouw om te gaan. Eentje nota bene die ook nog eens veel harder rockt dan we denken.

Stefan Nieuwenhuis

Alix Garin – Vergeet-mij-niet. Daedalus. 220 blz. hardcover. € 30,50.