Voor wie het lief heeft

John Porcellino is een instituut. De Amerikaanse stripmaker, al jaren actief in het alternatieve small press circuit, is onvermoeibaar als het gaat om de uitgave van zijn charmante stripreeks King Cat. Sinds 1989 schrijft Porcellino over zijn leven in min of meer thematisch geordende hoofdstukken die hij bundelt in zwart-witboekjes op A5 formaat. Dat is altijd hetzelfde gebleven: het is ouderwets qua vorm en uitstraling, maar juist daarom zo aanstekelijk.

In King Cat kijkt hij terug op zijn jeugd, zijn puberteit en zijn leven als jongvolwassene, maar evengoed beschrijft hij zijn leven op het moment. Hij doet dat op een eerlijke en ontwapenende manier, in een stijl die de lezer meeneemt en een tijdje laat ronddwalen in gedachten, ideeën en gevoelens.

Porcellino (1968) is een atypisch stripmaker die niet op zoek gaat naar behoeftes van lezers. Hij vertelt scènes zoals je die in een dagboek schrijft: over een autorit, een beeld dat hem is bijgebleven, een boom, vuilnisbak of winkeldeur. Zijn gedachten schrijft hij heel direct en ongefilterd op en illustreert die op een heel naïeve, uitgeklede manier. Porcellino is geen begenadigd tekenaar, wel een begenadigd verteller. Even legendarisch als onbeholpen is zijn perspectief, dat vaak voor geen meter klopt. Hij tekent wegrijdende auto’s zoals kinderen het doen, schuin van de zijkant, alsof ze op de achterwielen rijden.

Wie zich in het werk van Porcellino wil onderdompelen – en dat is beslist aan te raden – moet zich openstellen voor onaffe gedachten, voor kleine nuances, voor een beetje poëzie nu en dan. Porcellino gaat de grote levensvragen niet uit de weg, maar doet dat vanuit zo’n bijzonder en inventief vertrekpunt dat het heel behapbaar is en de lezer verrast en glimlachend achterlaat. Voor wie wil is het geweldig. Porcellino lezen is even weg zijn, even meebewegen met een unieke ziel.

Van Porcellino verschenen tussen 2005 en 2009 drie verzamelbundels met het beste werk uit de losse nummers van King Cat. Die bundelingen, al jaren stijf uitverkocht, zijn onlangs herdrukt en weer volop beschikbaar. Perfect Example (2005), King Cat Classix (2007) en Map of My Heart (2009) geven een mooie dwarsdoorsnee van Porcellino’s werk, waarbij gezegd moet worden dat King Cat Classix een verzameling is van zijn heel prille werk – dat is nog niet zo sterk als zijn latere strips. Die titel is beter voor wie gevallen is voor de schoonheid van Porcellino’s vertelstem.

Het klinkt logisch om bij het begin te beginnen, maar in het geval van Porcellino is dat niet meteen de beste keuze. Zijn latere werk is interessanter, dieper, gelaagder. Voor wie het bevalt is zijn prille werk daarna vooral interessant – toch op een ander niveau. Zijn vroege afleveringen van King Cat, verzameld in King Cat Classix, zijn innemend en herkenbaar, maar het blijft hangen in vrolijke jeugdherinneringen en gekweld pubergedrag.

Het is aan te bevelen om te beginnen met Map of my heart en daarna via The hospital suite naar From lone mountain te gaan. In die drie nieuwste verzamelbundels grijpt Porcellino evengoed terug op zijn jeugd, maar plaatst hij het in het grotere verband. Hetzelfde deed Michel Rabagliati met Paul at home, van november vorig jaar: ook Rabagliati werkt grotendeels autobiografisch, vertelt veel over zijn jeugd en bestudeerde in zijn laatste boek hoe de dingen zijn gegaan, hoe alles in elkaar grijpt, vanuit het perspectief van een vijftigjarige.

In The hospital years vertelt hij bijvoorbeeld over de kwaaltjes die hem al jarenlang achtervolgen en die uitmonden in een geestelijke en fysieke uitputtingsslag. Om de stress en ongemakken het hoofd te bieden, gaat hij mediteren en verdiept hij zich in Oosterse levenswijsheden. Geen vage toestanden, want hij blijft twijfelen en zoeken naar oplossingen dichterbij.

In het daaropvolgende From lone mountain probeert hij zijn verworven kennis en inzicht te vertalen naar de wereld om hem heen, in de hoop het grotere geheel beter te begrijpen, maar vaak komt hij niet verder dan een vriendelijke constatering dat de bomen er mooi bij staan of dat een lange autorit fraaier wordt met goede muziek op de radio. Het lijkt triviaal; je kunt ook zeggen dat Porcellino de lezer een spiegel voorhoudt: wie heeft de hele dag alleen maar complete, weloverwogen gedachten? Precies, niemand, en wie er op let zal ontdekken dat we veel meer door het leven dwarrelen dan we denken.

Met de drie herdrukken is het werk van Porcellino nu goed beschikbaar – ook hier. De striplezer voor wie het altijd om de mooie tekeningen gaat, heeft niets bij Porcellino te zoeken, maar die missen echt iets. Lezers die zich willen laten verrassen, die poëtische vriendelijkheid zoeken, zich niet laten afleiden door een perspectieffoutje hier en daar, die willen meedenken, meebewegen en meevoelen, die het leven willen zien vanuit een boeiende bubbel, die het jammer vinden als een boek uit is en daarom wat langzamer lezen.

Wat Porcellino bij de lezer in gang zet met zijn strips is ongekend. Zijn werk schenkt genoegen, voldoening en mooie gedachten. En dat is heel veel.

Stefan Nieuwenhuis

John Porcellino – Perfect example. Drawn & Quarterly. 132 blz. € 20,99.
John Porcellino – King Cat Classix. Drawn & Quarterly. 384 blz. € 23,99.
John Porcellino – Map of my heart. Drawn & Quarterly. 360 blz. € 23,99.