Geboorte en dood

‘Wintertuin Chapbooks’ is een serie uitgaven gekoppeld aan ontwikkeltrajecten voor schrijvers. Eén van hen is Jorina van der Laan. Zij studeerde in 2015 af aan Creative Writing ArtEZ. Met haar afstudeerwerk Jongens zoals wij worden niet verliefd won ze in 2015 de Nieuwe Types Afstudeerprijs. Ze publiceerde werk op De Internet Gids en De Optimist. In het boekje Zuigelingen publiceert zij waarnemingen over surrealistische gebeurtenissen met vervloeiende grenzen tussen tederheid en wreedheid. Hoewel de teksten poëtisch van karakter zijn, hebben zij een prozaïsche vorm met welgevormde zinnen.

Naast een verkeerslicht staat een oude man. Er vliegt een raaf uit zijn mond en zijn lichaam valt vormloos op de grond, een zak zonder organen. Een hond ziet de lege huiden en kruipt erin. De man staat op, steekt over. Twee kinderen rennen hem voorbij.

Deze tekst staat op één bladzijde in het wit. Op de volgende bladzijde, hoger op het blad staat een andere tekst:

Een zwerfkat sleept een vruchtzak achter zich aan en legt hem als een prooi voor mijn voeten. Onder het dunne vlies herken ik mezelf, opgerold en doorzichtig blauw, sterrenbeeld Ram in moedervlekken op de rechteronderarm. Ik trek de vruchtzak open en warm water gutst naar buiten. Ik weet niet of ik de baby wil verzorgen of wil opeten voor een ander dier het doet.

Dit lijkt een scène uit een horrorfilm. Eerst is er een zwerfkat. Deze legt een vruchtzak voor de voeten van de ik. Het lijkt een doelbewuste handeling van de kat. De kat wil de ik iets meedelen en dan blijkt dat de ik zichzelf herkent als een soort embryo, maar met een duidelijk teken op de rechteronderarm. Het zou me niet verbazen als de schrijfster geboren is onder het teken van de Ram. Niettemin weet ze niet of ze de baby, die zij zelf is, wil verzorgen of opeten ‘voor een ander dier het doet’.

Het is bekend dat dieren soms een zwak jong opeten om andere jongen beter te kunnen verzorgen. De energie die is opgeslagen in het zwakke jong wordt dus gebruikt als voedsel ten behoeve van ander leven.

Opmerkelijk is een andere tekst:

Toen mijn vader me voor de eerste keer vasthield, zei hij ze is hier eerder geweest en was liever weggebleven.

Men spreekt in de traumaleer wel van incarnatieweigering. Mensen die dit begrip serieus nemen, wijzen er op dat wij komen vanuit een sfeer van totale eenheid en harmonie en zij bedoelen daar niet de embryonale periode mee, maar een bovenaardse spirituele werkelijkheid. Het is voor de jonggeborene een traumatische ervaring geboren te moeten worden in onze ‘gewone’ wereld, die koud is en hard en angstig. Iedereen moet leren dat die wereld ook warm, zacht en vertrouwd kan zijn.

De schok van de geboorte doet ons ineen krimpen. We willen – dit geldt niet voor iedereen – ons klein maken. We trekken als het ware naar binnen. De verbinding met ‘boven’, met de ‘Schepper’ is verbroken. Men veronderstelt wel dat sommige schepsels deze sfeer van harmonie niet willen verlaten. Dan spreekt men van een incarnatieweigering. Dat anderen toch geboren willen worden, wordt verklaard door nieuwsgierigheid naar de ‘gewone’ wereld of de wens te groeien in bewustzijn.
De traumatische ervaring kan leiden tot het zichzelf wegcijferen of zich afsluiten voor gevoelens. Sommigen sluiten een deel van zichzelf af, waardoor ze er niet helemaal zijn. Ze kunnen depressief worden en ervaren in sterke mate een gevoel van vervreemding. Ze hebben moeite met het stellen en afbakenen van persoonlijke grenzen. Anderen willen het leven onderzoeken, het kwaad tegemoet treden, bestrijden. Zij vechten voor het leven als een feest, een feest van groei, ontdekking en ontwikkeling. Zij kunnen bijvoorbeeld in hun kunst het trauma onder ogen zien en overwinnen. In Zuigelingen gaat het over het trauma. Een overwegende kleur is rood.

In de berm baart een man een tengere pols. De man ligt achterover in het gras, spant zijn bekken aan, laat los. Zijn gezicht is rood en nat. Hij knipt de navelstreng van de pols door en baart een rots. Hij knipt de navelstreng van de rots door en baart de schaduw van zijn vader. Hij drukt de schaduw tegen zijn borst en klopt hem zacht op zijn rug, neuriet.

Remco Ekkers

Jorina van der Laan – Zuigelingen. De Nieuwe Oost/ Wintertuin. 36 blz. € 12,50.