Clair-obscur

Eind mei wordt De andere stad gepresenteerd, in mijn vertaling van Ajvaz‘ roman Druhé Město. Zie de aankondigingen van Uitgeverij kleine Uil en het Tsjechisch Centrum. De voorbereiding van de lancering is in volle gang, en dat gaat in deze online tijden gepaard met veel dynamiek.

Hoe anders was de fase die er aan voorafging: die van de drukproeven. Corrigeren is taai monnikenwerk dat ik in mijn eentje en met opperste concentratie verricht. Niets mag immers nog aan mijn aandacht ontsnappen. Elk woord, elke zin, iedere komma behoort nu correct te zijn.

In voorgaande columns had ik het nog niet onthuld: De andere stad is verlucht met prenten, met de allure van gravures. Het zijn dezelfde die de originele editie sieren, van de hand van de gerenommeerde tekenaar Pavel Čech. Voor mij maken ze integraal deel uit van het verhaal. Vermits ze op de juiste plaats staan, en dat doen ze nu.

Waarschijnlijk kwam het door de prenten, mogelijk ook doordat ik me niet meer hoefde te bekommeren om de vertaling zelf.

Terwijl ik eerder gedurende het vertaalproces volop genoot van de verhaallijnen en het virtuoze taalgebruik, zag ik nu hoezeer De andere stad sprankelt. Bij het zetten van alle punten op de i kwam Ajvaz’ gebruik van clair-obscur echt bij me binnen. Het beeld van de lezer wordt voortdurend bepaald door het karakter en de intensiteit van het licht dat Ajvaz laat schijnen. De gradaties van licht/donker beschrijft hij als was hij een schilder.

Het spel met clair-obscur wordt gespeeld door alle verschijningsvormen die glas biedt. Vensterramen, patrijspoorten, lampen, spiegels, flacons, boekenkasten met glazen deuren, displays, televisieschermen en kroonluchters: in De andere stad zijn het geen decorstukken, maar fenomenen op zichzelf.

In de pauzes tussen de correctiebedrijven zwierf ik door mijn geheugen. Want laat nou uitgerekend glas het medium zijn dat mij naar Tsjechië bracht. Eind jaren ’90 was ik samen met mijn eerste lezer voor het eerst op rondreis in dat land. Als beeldend kunstenaar is glas voor hem een werkstof, in Tsjechië vond hij dat in al haar facetten. Of het nu warm glas, graveerkunst, vitrografie of pâte de verre betreft: glas is voor hem hitte, beweging, zwaartekracht en teamwork. Ikzelf raakte gefascineerd door de taal, de literatuur, een voor mij andere wereld. In De andere stad komen taal, glas en licht schitterend samen.

Tieske Slim