Zonder lezer geen schrijver

‘De hel, dat zijn de anderen,’ schreef Jean-Paul Sartre, maar dat betekent niet dat het ontbreken van de anderen meteen tot het paradijs leidt. Dat bemerkt Nico ter Waarbeek als hij op een dag wakker wordt en ontdekt dat alle dieren en mensen zijn verdwenen, inclusief zijn vrouw en kinderen. Hij lijkt alleen over te zijn in de wereld. De elektriciteit is uitgevallen, er is geen communicatie meer mogelijk en de seizoenen zijn tot stilstand gekomen. De echo van mijn voetstappen is het eerste deel van een ‘Rotterdams tweeluik’. Oorspronkelijk zou Daniël Dee samen met Karel ten Haaf deze roman schrijven, maar na diens overlijden stond Dee er alleen voor.

De echo van mijn voetstappen combineert het surrealistische gegeven om alleen achtergebleven te zijn op de wereld met het dystopische element van een grote overstroming. Nico breekt bij zijn directe buren in om aan voedsel, gereedschap en kalmeringspillen te komen. In de tussentijd schrijft hij verhalen. Die verhalen wisselt Nico af met het hoofdverhaal waarin we een dagelijks verslag krijgen van zijn zoektochten in de verlaten wereld.

Het lijkt in eerste instantie of Dee een moderne variant op de Decamerone heeft geschreven, maar in tweede instantie is er iets geks met die verhalen aan de hand. Ze lijken steeds autobiografischer te worden en ze worden steeds korter. We komen er achter dat de relatie van Nico met zijn vrouw al kapot was en de verhalen lijken steeds het einde van liefdes en verhoudingen te benadrukken. En het einde van vriendschappen omdat vrienden zomaar dood kunnen gaan. ‘Het is alsof alle plezier zorgvuldig uit mijn leven is gesneden sinds jij… nou ja…’

De bron van verhalen droogt ten slotte zelfs op. ‘Ik voel me leeg geschreven. Het valt me steeds zwaarder om iets zinnigs op papier te krijgen. Waarschijnlijk heb ik toch minder te vertellen dan ik dacht.’ De kern van deze roman lijkt me een andere: waarom zou je verhalen schrijven als er niemand meer is die ze leest? De wereld is echt leeg als de directe schil – het gezin, de vrienden – verdwenen is. De echo van mijn voetstappen gaat vooral over gemis en is bovenal een psychologische roman over iemand die bezig is om die leegte om hem heen te verwerken. Het einde van de roman lijkt te suggereren dat er wellicht toch nog ander leven is. Of dat hoopvol is of gevaarlijk lezen we in deel twee.

Coen Peppelenbos

Daniël Dee – De echo van mijn voetstappen. Passage, Groningen. 176 blz. € 19,50.

Deze recensie verscheen eerder in een kortere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 30 april 2021.