Thelma & Louise uit Lelystad

‘What it feels like for a girl’ is een hit van Madonna uit 2001. Eva Coolen gebruikt een citaat uit dat nummer als motto voor haar tweede roman Regeneratie en inderdaad, wat het is om een meisje te zijn loopt als een rode draad door het verhaal heen. Of als twee roze All Stars-gympen, die haar zeventienjarige hoofdpersonage zo’n beetje de hele roman door draagt. Zij is samen met haar beste vriendin Ruth op de vlucht in een oude rode auto. Ze verven hun haar, dragen kleren die ze normaal nooit zouden dragen, slapen in hotels of in de auto en bedenken andere namen. Ze hebben iets gedaan waardoor de politie wel eens op zoek naar hen zou kunnen zijn.

Al vroeg in de roman stuit je op de titel. De twee meiden zijn in Pieterburen en gaan wadlopen voor de verjaardag van Ruth. De gids houdt op een gegeven moment een krab omhoog die een schaar verloren is. Op de plek van die verloren schaar, groeit echter weer een nieuw schaartje terug. De gids komt niet direct op het woord maar iemand uit de groep helpt hem:

‘Regeneratie,’ zei de fotograaf. (…) ‘Wedergeboorte. Vernieuwing. Verjonging. Herschepping. Herleving.’

Zoiets lijkt de hoofdpersoon wel wat, ‘dat je kon transformeren en je oude zelf als een slangenhuid kon achterlaten.’ Later zal ze zeggen dat dat een van de kenmerken van een meisje is: dat je je uiterlijk kunt aanpassen.

Het was altijd zo makkelijk om er anders uit te zien. Het leek wel of dat was wat het betekende om een meisje te zijn, dat er tussen wie je was en wat de wereld in je zag altijd een ruimte zat die die twee weerhield om met elkaar samen te vallen.

Uiterlijkheden, schoonheidsidealen, daar gaat het over in Regeneratie. ‘Mooi zijn was het nieuwe talent,’ bedenkt de hoofdpersoon. Beïnvloed door met name de Amerikaanse pop- en celebrity-cultuur wil ook zij het liefst haar uiterlijk laten verbeteren door een plastisch chirurg. Haar idolen zijn gepimpte sterren als Kim Kardashian, Lana del Rey en rapster Cardi B. Vooral die laatste duikt vaak op in de roman: de vriendinnen bespreken haar muziek, haar uiterlijk en haar (rap)teksten. Cardi B groeide op in The Bronx in New York en werkte voor haar doorbraak als stripper. ‘Ain’t no runnin’ up on me, went from nothin’ to glory’ rapt ze in ‘Get Up 10’, een van de favoriete nummers van de hoofdpersoon, en dat geeft precies die droom weer die de hele celebrity-cultuur evoceert en voor veel jongeren zonder duidelijke toekomstidealen aantrekkelijk is. Als je maar mooi bent, kun je alles bereiken.

Ondertussen zijn deze meiden dus op de vlucht, zoals Thelma & Louise uit de gelijknamige film. Wat er precies gebeurd is, kom je langzamerhand te weten: Coolen structureert haar roman zodanig dat je om het hoofdstuk van tijd wisselt, de vlucht in het heden, de tijd voor de vlucht in het verleden. In dat verleden werken ze allebei in een lange hete zomer achter de kassa van een supermarkt in Lelystad (of all places!). Een saaie vervelende baan die weinig geld oplevert. Op een dag zien ze een advertentie van een volledig verlamde man die verzorging zoekt en daar heel wat meer voor biedt dan ze in een zomer bij elkaar kunnen bliepen achter de kassa. Ze krijgen de baan en Coolen weet die momenten bij de verlamde man met zoveel warmte en oog voor detail te beschrijven, dat je haar veel vergeeft. De roman is aan de lange kant: sommige scènes voegen niet zoveel toe en lijken soms slechts een herhaling van een eerder opgeroepen sfeer.

Dat dit mij niet weerhoudt Regeneratie een ijzersterke roman te vinden, heeft alles te maken met de stijl en toon van Eva Coolen. Die is van een licht ironische straatwijze volwassenheid die ontroert en ontregelt. Een stijl vol ontnuchterende zinnen:

Of omdat iemand hem had verteld dat de meeste winkeldieven meisjes waren – wat klopte, waarschijnlijk omdat die allang gewend waren om te verbergen wat ze wilden.

En een toon die volledig samenvalt met haar personage. Ze duikt nog vaak op in mijn gedachten – ik weet niet wat er van haar moet worden maar ik denk dat ze het wel redt.

Martijn Nicolaas

Eva Coolen – Regeneratie. Das Mag, Amsterdam. 434 blz. € 24,99.