Voetbal en de Stasi blijken gouden combi

Eén van de beste graphic novels van de afgelopen jaren is De reis van Marcel Grob, een fascinerend verhaal over een jongeman uit de Elzas die bij de SS Panzerdivisie terecht komt en de nazigruwelen van dichtbij meemaakt – maar dan aan de verkeerde kant van de lijn. Dat verhaal sloeg in als een bom – voor wie het las – maar kreeg niet de aandacht en waardering waar het recht op had. Onterecht, de mengvorm van feit en fictie was perfect uitgewerkt en gaf het verhaal een meerwaarde die je zelden ziet. Superlatieven, zonder meer.

De Franse makers van De reis van Marcel Grob, tekenaar Sébastien Goethals en scenarist Philippe Collin, trakteren de stripliefhebber opnieuw op een even sterk verhaal, dat min of meer in het verlengde ligt: Het vaderland van de gebroeders Werner. De oorlog is voorbij en de opdeling van Duitsland is in volle gang. Het is 1956 als de oorlogswezen Konrad en Andreas Werner zich aanmelden voor werk bij de Stasi. Niet bepaald uit vrije wil, het alternatief is een heropvoedingskamp. Tegelijk blijken de twee ook niet vies van wat opportunisme: het vrijere leven dat ze wordt voorgehouden spreekt ze aan.

Na verloop worden de onafscheidelijke broers uit elkaar gehaald: de ene verkast undercover naar West-Duitsland om van daaruit de communistische heilstaat vorm te geven. Hij infiltreert uiteindelijk in de sportwereld, in het bijzonder die van het voetbal. DDR voorman Erich Honecker, beducht voor een sportieve afgang, wil alles op alles zetten om zijn landsteam te laten winnen van de grote vijand: het voetbalelftal van West-Duitsland, dat op dat moment mondiale triomfen viert met sterren als Paul Breitner, Gerd Müller en Franz Beckenbauer.

De andere broer blijft achter. Ze zien elkaar jarenlang niet. Pas als de legendarische wedstrijd op het programma staat en de DDR-delegatie in juni 1974 naar Hamburg afreist, kunnen beide broers elkaar mogelijk weer treffen. Maar dan is er buiten de superieuren gedacht: die vinden een ontmoeting veel te gevaarlijk. De Koude Oorlog was nooit stugger. Als de Werners elkaar willen zien, dan moet dat in het geniep.

Het verhaal ontwikkelt zich als een pleidooi voor loyaliteit, als een keuze tussen familiebanden en ideologie. De apotheose is schitterend en invoelend: tegen de achtergrond van een curieuze voetbalwedstrijd gaat het hard tegen hard. Er worden overwinningen gevierd die schitterend in beeld worden gebracht. Een regelrechte nagelbijter in een historisch accurate context: soms hoeft een goede strip niet meer te zijn dat exact dat. Goethals en Collin zijn een topteam dat alle lof en aandacht verdient. Verstandige striplezers kopen Het vaderland van de gebroeders Werner samen met De reis van Marcel Grob, en laten zich meevoeren en verrassen. Als combi sterk aanbevolen.

Stefan Nieuwenhuis

Sébastien Goethals & Philippe Collin – Het vaderland van de gebroeders Werner. Daedalus. 152 blz. hardcover. € 24,95.