26/12/2021

Drie boeken mochten de recensenten van Tzum uitkiezen. Met of zonder commentaar.

Lex Bijlsma
1 Juli Zeh – Über Menschen [Onder buren]

2 Hervé Le Tellier – L’Anomalie [Anomalie]

3 Richard Russo – Bridge of Sighs [Brug der zuchten]

Martijn van Bruggen
1 Ruth Janette Ruck – Ñusta

2 Catherine Castro – Noem me Nathan

3 Pilar Quintana – Het Teefje

Roos Custers
1 Maxim Osipov – De wereld is niet stuk te krijgen
De eerste alinea van deze verhalenbundel luidt aldus:

De provincie is als een warm en niet al te schoon huis dat toevallig wel je eigen huis is. Je kunt het ook anders bekijken, oppervlakkig, als buitenstaander. Dat is wat veel mensen die er niet uit vrije wil zijn komen wonen doen: de provincie, dat is vieze natte sneeuw, duisternis. Nog het aardigste dat je over de bewoners kunt zeggen is dat ze niet te benijden zijn.

Wie krijgt nu geen zin om die resterende 375 pagina’s te gaan lezen?! Magistrale verhalen.

2 Slobodan Snajder – De reparatie van de wereld
Qua boektitels is het een wat curieuze keuze geworden; het is duidelijk dat mijn favoriete schrijvers van dit jaar groot inzetten. Snajder schreef een epische, veelstemmige roman over zijn vader, moeder en verdere verwanten tegen de achtergrond van de hele twintigste-eeuwse geschiedenis. ‘Een odyssee door de puinhopen van Midden-Europa,’ schreef De Groene terecht. Een bedwelmend boek.

3 Irene Vallejo – Papyrus, Een geschiedenis van de wereld in boeken
Papyrus ligt al sinds het voorjaar naar me te lonken maar pas onlangs kwam ik eraan toe. Ik heb het boek nog niet eens uit, maar toch is het nu al duidelijk dat dit in deze top drie thuishoort. Een boek voor iedereen met hart voor boeken.

Cilla Geurtsen
1 Gerda Blees – Wij zijn licht
Verbijsterend verhaal met zeer verrassende perspectiefwisselingen die voor een diepe inkijk in de personages zorgen. Dit boek ging onder mijn huid zitten: ik heb nog de nodige research gedaan na het lezen.

2 Pieter Waterdrinker – De rat van Amsterdam
Sinds ik Tsjaikovskistraat 40 las, verslind ik alle boeken van Waterdrinker: zijn boeken zijn actueel, scherp, snel, rijk en bloemrijk. Dat geldt dus allemaal ook voor De rat van Amsterdam. Een heerlijk boek.

3 Erna Sassen – Zonder titel
Sassen ontpopt zich meer en meer tot een schrijfster van uitmuntende adolescentenromans. De beelden van Martijn van der Linden complementeren het indringende verhaal over Joshua en zijn beste vriendin Zivan.

Willem Goedhart
1 Maud Vanhauwaert – Het stad in mij
In 2020 zwaaide de stadsdichter van Antwerpen af met deze vuistdikke bundel, waarin ze op geheel eigenzinnige wijze verslag doet van deze periode. Naast verplichte gedichten over de actualiteit en festiviteiten zoekt ze ook naar thema’s die in de stad leven en wat haar verbindt met haar stadsgenoten. Het resultaat is een beeldend, goudeerlijk en bijzonder grappig relaas van twee bewogen jaren in een prachtig vormgegeven boek, dat laat zien wat poëzie vermag.

2 Ken Liu – The paper menagerie and other stories
Chinees-Amerikaanse schrijver die moeiteloos fantasy, geschiedenis, science-fiction en meer psychologische elementen laat samenkomen in zijn originele verhalen. Ondanks de vreemde setting schrijft hij over oermenselijke thema’s als communicatie (of vaker het gebrek daaraan) en afkomst (en de worsteling hiervan los te komen). Verrassende, memorabele verhalen waar het oosten en westen elkaar ontmoeten: voor liefhebbers van Bervoets, Ishiguro en Mitchell.

3 Marlen Haushofer – Die Wand
‘Herontdekte’ roman uit 1963 van een Oostenrijke schrijfster over een vrouw die op een dag ontwaakt in een jachthuis in de Alpen en aldaar van de wereld blijkt te zijn afgesneden door een onzichtbare muur. Dit onwaarschijnlijke gegeven resulteert in een rauwe, beklemmende overlevingsstrijd van een vrouw die haar lot steeds meer accepteert, geniet van de dieren en natuur om haar heen en eenzaamheid overwint. Het ‘coronaboek’ van ver voor de pandemie.

Johan Hooge
1 Gerda Blees – Wij zijn licht

2 Ronald Giphart – Nachtangst

3 Simone Atangana Bekono – Confrontaties

Erik-Jan Hummel
1 De belofte – Damon Galgut

2 Mijn broer – Karin Smirnoff

3 De verschroeiden – Antonio Ortuño

Jan de Jong
* Matthijs de Ridder – Boem Paukeslag. Op strooptocht door Paul van Ostaijens Bezette Stad.
Matthijs de Ridder verstaat de kunst om gedichten die toch al van de bladzijden af spatten, tot een staat van paraatheid te brengen die zijn weerga niet kent. Honderd jaar nadat zij door Van Ostaijen (en door Oscar Jespers!) aan de openbaarheid zijn prijsgegeven, leven ze als nooit tevoren.

* Fran Lebowitz – Volgens Fran.
De scherpe maar grappige stukken over New York in Volgens Fran zijn oud. Maar je hoeft desondanks niet in de tijdmachine terug naar 1980, want ze zijn ook verrassend actueel. Lebowitz schrijft en spreekt volgens het adagium ‘Think before you speak, read before you think’. Dus ook dat zit wel goed. Vertaald door Irving Pardoen.

* Tjitske Jansen – Iedereen moet ergens zijn.
De gedichten van Tjitske Jansen vertellen een heel leven, maar ze doen méér; ze maken er poëzie van. En juist die poëzie biedt de dichter én haar lezers de kans om meer van het eigen leven te maken dan het in werkelijkheid ooit kan zijn.

André Keikes
* Lex ter Braak – Levensvormen
Deze roman is een rijk amalgaam van bijzondere onderzoeksresultaten, vondsten, verwijzingen, ideeën, associaties en poëzie, die met elkaar de betekenis van kunst, literatuur én onze aarde onderstrepen.

* Frouke Arns – De gelijktijdigheid der dingen
De jonge Syrische vluchteling Nizar en de oude Duitse ‘Heimatvertriebene’ Helena herkennen elkaar als verwanten tegen het decor van het noordelijkste stukje Noorwegen in deze ambitieuze debuutroman.

* Stephan Sanders — Godschaamte
Sanders duidt het zelf gemunte sociologische verschijnsel Godschaamte en doet op integere wijze zijn persoonlijke verhaal van zoeken naar ‘das ganz Andere’.

Marie-José Klaver
* Mary Dorna – Laten we vader eruit gooien
Dankzij Alma Mathijsens gegraaf in de archieven van het Literatuurmuseum is het werk van de nagenoeg vergeten Mary Dorna, die op uiterst geestige wijze opstandige jonge meisjes laat rebelleren tegen de schone schijn van de gegoede burgerij, weer in druk verkrijgbaar.

* Tobi Lakmaker – De geschiedenis van mijn seksualiteit
Overrompelend en grappig verslag van de worstelingen van een Amsterdamse twintiger met identiteit en seksualiteit.

* Virginie Loveling – Een revolverschot
Een vergeten Vlaamse klassieker die een plaats in de canon verdient.

Jaap Krol
1 Gabriele Tergit – De Effingers

2 Lammert Voos – Gannef

3 Shaun Prescott – Het verdwijnen

Rieuwert Krol
* Teju Cole – Black Paper

* Karl Ove Knausgård – De morgenster

* Erik-Jan Harmens – Rigolettohof

Arjen van Meijgaard
* Patrick Modiano – Kleedkamer in kindertijd
Een niet eerder vertaalde Modiano, ergens in Zuid-Europa probeert een man aan zijn verleden te ontkomen.

* Sylvain Tesson – De sneeuwpanter
Een zoektocht naar de laatste sneeuwpanters in de Himalaya om aan te tonen hoe het gesteld is met de verhouding tussen de mens en de natuur.

* George Perec – Poging tot uitputtende beschrijving van een plek in Parijs
Vanuit een café aan aan het plein van de Saint-Sulpice beschrijft de auteur zeer gedetailleerd wat er allemaal op straat gebeurt. Alles en tegelijkertijd niets.

Martijn Nicolaas
1 Astrid H. Roemer – Onmogelijk moederland
Door de toekenning van de Prijs der Nederlandse Letteren aan Roemer heb ik eindelijk haar terecht hooggewaardeerde trilogie gelezen. Fenomenaal.

3 Wouter Godijn – Karina of de ondergang van Nederland
Dystopieën waren opnieuw niet van de lucht in 2021. Deze van Godijn is met afstand de leukste en meest virtuoze.

3 Gaea Schoeters – Trofee
Een gruwelijk, spannend, interessant en sterk geschreven verhaal over de jacht. Op het puntje van mijn stoel.

Jos Noorman
1 Nico Dros – Willem die Madoc maakte
Meeslepende roman waarin de Middeleeuwen in geuren en kleuren tot leven komen en waarin een fijn literair spel wordt gespeeld rond de auteur van Van den vos Reynaerde.

2 Bibi Dumon Tak – De eik was hier
Een bijna tweehonderd jaar oude zomereik die geworteld is in de middenberm van de A58 bij Ulvenhout vormt het vertrekpunt voor een filosofisch verhaal over vooruitgang en stilstand.

3 Marc ter Horst – Viruswereld
Actueel, informatief en luchtig geschreven boek over wat virussen precies zijn, waar ze vandaan komen en hoe we ze kunnen bestrijden.

Ronald Ohlsen
* Antonio Scurati – M. De man van de voorzienigheid
Het magnifieke tweede deel van de cyclus die Antonio Scurati wijdt aan het leven van Benito Mussolini. Dit deel bestrijkt de periode van 1925 tot en met 1932 waarin Mussolini zijn macht weet te verabsoluteren.

* Jean Pierre Rawie – Een luchtbel in een vluchtige rivier
Dertig briljante vertalingen van Jean Pierre Rawie van klassieke gedichten uit de Europese literatuur. Bij elke vertaling schreef Rawie een korte toelichting waarin hij zijn licht laat schijnen op het leven en werk van de oorspronkelijke dichter.

* Simon Vestdijk – Een Alpenroman
Een roman over de liefde. Vijftig jaar na zijn dood blijkt Simon Vestdijk nog altijd in staat om mensen een hart onder de riem te steken als ze in de verdrukking dreigen te komen in een wereld vol achterhaalde opvattingen.

Coen Peppelenbos
Omdat ik voor de krant een top 3 heb gemaakt van de boeken die ik dit jaar besprak, kan ik op Tzum een top 3 maken van boeken die eerder zijn verschenen, maar die ik pas dit jaar las.
1 Jeroen Olyslaegers – Wildevrouw
Dat deze prachtige historische roman over Antwerpen in de 16e eeuw niet prijs op prijs heeft gekregen afgelopen jaar snap ik helemaal niet. Er verschijnen niet heel vaak boeken van dit kaliber.

2 Gerda Blees – Wij zijn licht
Het zware onderwerp, de verstikkende werking van een groep, contrasteert met de heerlijke perspectiefwisselingen. Of heb je wel eerder een sinaasappelgeur iets horen vertellen?

3 Toni Morrison – Beminde
Hoe voorkom je dat je kind in de slavernij terechtkomt? Door het te vermoorden. Een huiveringwekkend mooi boek dat ik las omdat ik er een lezing over moest houden.

Daan Pieters
* Tomás Nevinson – Javier Marías (voorlopig is er nog geen Nederlandse vertaling, hopelijk komt die er nog)

* De contreien van Níjar – Juan Goytisolo

* Afscheid – Juan Carlos Onetti

Miriam Piters
* Auke Hulst – De Mitsukoshi Troostbaby Company.
Een duizelingwekkende roman over liefde, ouderschap en vergeving die je van je sokkels blaast en die je aan de pagina’s gekluisterd houdt. Maar pas op: na zeshonderd pagina’s meeleven valt het afscheid zwaar.

* Babs Gons – Doe het toch maar.
Gons legt de vinger op zere plekken, bevraagt, confronteert, moedigt aan, biedt troost en maakt je strijdbaar met haar swingende teksten. Een smaragd van een debuutbundel.

* Annemarié van Niekerk – Om het hart terug te brengen.
Liefde en geweld in Zuid-Afrika. Een verpletterende memoir die je hoofd doet kantelen. Van Niekerk mengt moeiteloos non-fictie met beeldrijke fictie en verhalen met schrikbarende feiten.

Wiebren Rijkeboer
1 Jonathan Franzen – Kruispunt