Verbondenheid met de laatste dingen

Je bent jong en je wilt wat, maar het dreigende klimaatprobleem, dat het einde van onze soort aankondigt, staat het je niet toe. De Amerikaanse klimaatactivist Daniel Sherrell doet wat hij kan, zo wordt duidelijk uit zijn boek Warmte, met de onheilspellende ondertitel ‘Volwassen worden aan het einde van onze wereld’, maar weet niet of zijn inspanningen er werkelijk iets toe doen. Aan ‘stoppen met strijden’ wil hij niet denken, dus schreef hij een boek.

Is het een goed idee om een boek te schrijven als je als jongere wanhopig bent over de toekomst van onze planeet? Er zijn al zo veel boeken en dan moeten ze ook nog gelezen worden. Bovendien moeten de aangedragen gedachten nog eens omgezet worden in activiteit van zo veel mogelijk anderen. Sherrell goot zijn betoog over wat hij Het Probleem noemt in de vorm van een brief aan zijn ongeboren kind. Want dat zal een leefbare toekomst moeten krijgen.

Het voelde altijd absurd om je in vertrouwen te nemen, het was iets wat ik niet graag aan anderen zou opbiechten. Maar het bood ook een vreemd soort troost: alsof dit de kans vergrootte dat je op een dag werkelijk zou bestaan. Alsof ik je steeds echter kon maken door je aan te spreken.

Even los van de nagestreefde effectiviteit van zo’n uitgave, is Warmte een erg Amerikaans boek geworden. Opgezet vanuit een nogal pathetisch pratende persoon in wie je je in moet leven, die je volgt in zijn leven en dagelijkse beslommeringen, zijn overwegingen, angsten en hoop. Je volgt hem in het park, bij de therapeut, onder vrienden en ga zo maar door. Een boek als een biografische film, waarin alleen de bombastische muziek nog ontbreekt.

Natuurlijk zijn er in de loop van de tijd veel maatschappelijke ontwikkelingen in gang gezet nadat een boek grote groepen mensen de ogen opende, maar Sherrell schrijft over een wereldomspannend dilemma waarvan iedereen al op de hoogte is. Echt nieuwe inzichten verschaft hij niet. Wat hij wil laten doorklinken is de machteloosheid van jongeren, die hun hele toekomst zien verdampen en die van degenen die na hen komen.

De boosdoener in dit verhaal is niet de aloude industriële revolutie, eerder het ook al even meegaande kapitalisme in het algemeen en meer specifiek de vertegenwoordigers daarvan, die met ogen en oren dicht blijven inzetten op nog meer groei, nog meer industrie en nog meer kortetermijnwinst. De verpersoonlijking daarvan in Warmte is Scott Pruitt, die jarenlang hoofd van het federale agentschap voor milieubeheer in New York was en volgens Sherrell perfect paste in de ‘vertrouwde mal van een doorsnee corrupte politicus’. Groene praatjes, maar dikke maatjes met de fossielebrandstofbedrijven. Natuurlijk vergat deze Pruitt ook nooit zijn eigenbelang. De Pruitts van de wereld ziet Sherrell als de grootste hindernis voor een doortastend klimaatbeleid.

Natuurlijk is Pruitt niet slechts een individu. Hij is ook een vertegenwoordiger, de belichaming van een ingewikkeld web van boortorens, aandelenkoersen en bezorgde investeerders.

We kennen ze in Nederland natuurlijk ook volop, maar Warmte is dus een erg Amerikaans boek, duidelijk geschreven vanuit de waan dat elke aardbewoner op de hoogte kan en wil zijn van de lokale New Yorkse gemeentepolitiek. Daarnaast is er dus die wat klagende toon, het zwelgen in therapie, meditatie en retraite, waardoor je al meteen zeker weet dat Sherrell uiteindelijk weinig zal bijdragen aan het redden van de aarde.

Warmte blijft hangen in tamelijk vage algemeenheden (‘Waar ik voor pleit, is een nieuw soort opmerkzaamheid, een verbondenheid met de laatste dingen…’) en talrijke vrijblijvende verwijzingen. Een concreet plan is nergens te ontwaren, al was het maar het streven naar een rantsoenering van vliegreizen of wat dan ook. ‘Ik hou van jou, al ben je nog maar een optie’, meldt hij de fictieve baby dus maar. Geen kwaad woord over millennials in het algemeen, maar Sherrell bevestigt wel, zijn ongetwijfeld oprechte bedoelingen ten spijt, alle vooroordelen.

André Keikes

Daniel Sherrell – Warmte. Vertaald door Linda Broeder. De Arbeiderspers, Amsterdam, Antwerpen. 272 blz. € 21,99.