Het rijk der liefde

In het Boekenweekessay Het warmtefort keert Marieke Lucas Rijneveld terug naar de basisschool van zijn jeugd. Directe aanleiding is de sloop van De Regenboog die nog even wordt uitgesteld omdat er vleermuizen huizen. Voor Rijneveld is de basisschool ‘het rijk der liefde’ vanwege de aandacht en zorg van de juffen en meesters die hem een veilige omgeving boden.

De vader van Rijneveld is leraar in groep 8, maar het lijkt of de ouderlijke warmte van zijn collega’s komt. Dat is begrijpelijk, want het gegeven van de oudere dode broer, voor lezers van de roman De avond is ongemak herkenbaar, komt in het essay nadrukkelijk terug. Marieke Lucas was drie toen broer Arjen een ongeluk kreeg. ‘Vanaf dat moment zou het rouwmonster in ons leven komen, dat ons zou opslokken.’ Een verdriet ‘dat voor altijd een sterretje in mijn hart achterliet, zoals in de voorruit van een auto, en dat hoe ouder ik werd, steeds meer een barst werd’.

Rijneveld gebuikt een klassieker uit de jeugdliteratuur in zijn boek: Matilda van Roald Dahl. Matilda heeft ouders die haar niet begrijpen, zit op een school waar de verschrikkelijke juffrouw Bulstronk aan het hoofd staat, maar waar de lieftallige juffrouw Engel tegenover staat. Juffrouw Engel geeft Matilda de ouderlijke liefde die ze thuis ontbeert. Matilda biedt de jonge Rijneveld via de fictie troost en daarmee wordt ook Het warmtefort een pleidooi voor het lezen. Matilda heeft een happy end en geeft hoop aan jonge lezers.

Het warmtefort is ook een warme dankbetuiging aan alle mensen die op basisscholen werken en die een vluchthaven zijn voor kinderen die het thuis moeilijk hebben. Meesters en juffen die wel de speciale talenten van hun leerlingen zien en die stimuleren. ‘De juf vulde op wat ik zo miste: iemand die me de wereld toonde, die me bij de hand nam en het niet erg vond dat ik anders was dan de andere kinderen.’ Rijneveld ontdekt dankzij zijn juf Els zijn fantasie en zijn eigen vermogen om verhalen te vertellen.

Elk schoolbestuur zou dit essay gratis aan al zijn werknemers moeten uitdelen om te laten zien hoe groot hun invloed kan zijn.

Coen Peppelenbos

Marieke Lucas Rijneveld – Het warmtefort. CPNB, Amsterdam. 64 blz. € 5,-.

Deze recensie verscheen eerder in een iets andere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 8 april 2022.