Nieuws: De leescrisis in het onderwijs – zelfs Lampje is lastig voor pabo-studenten
In De Groene Amsterdammer van vorige week schrijven Yra van Dijk en Marie-José Klaver over het leesonderwijs. Over de leerlingen, de docenten en over de studenten. Je schrikt toch als je dit leest:
De gemiddelde student aan de pedagogische academie voor het basisonderwijs (pabo) of op het hbo is zelf geen lezer meer, zo blijkt uit onderzoek van de pabo in Zwolle en Stichting Lezen. Aanstaande leerkrachten lezen in hun vrije tijd nauwelijks (jeugd)literatuur, tijdschriften of informatieve boeken. Ook voor de opleiding wordt weinig gelezen. Op ruim veertig procent van de pabo’s lezen studenten maximaal vijf kinderboeken per jaar en op 36 procent zijn het er tussen de vijf en tien per jaar. Er zijn zelfs pabo’s waar geen enkel jeugdboek verplicht wordt gelezen. Dat betekent dat leerkrachten deze rijke teksten dus ook niet in de klas gebruiken, en dat ze niet in staat zullen zijn om passende boeken aan te bevelen aan hun leerlingen, omdat ze ze niet gelezen hebben. 23 procent van de pabo-studenten leest de kinderboeken die verplicht zijn voor hun studie overigens niet, aldus een onderzoek van bibliotheekorganisatie Probiblio.
Ook hun eigen studieboeken lezen ze nauwelijks, biechtte de pas afgestudeerde leerkracht Merel van Vroonhoven, tot voor kort bestuursvoorzitter van de Autoriteit Financiële Markten, onlangs op. Zolang je aan de pabo je tentamens ook kunt halen met een gekochte of gekopieerde samenvatting, voelen studenten zich niet geroepen hun studieboeken te openen. In Facebook-groepen bieden pas afgestudeerde docenten hun boeken ‘vrijwel ongebruikt’ of zelfs ‘nog in plastic’ te koop aan: ‘Ik ben afgestudeerd en ga ze niet meer gebruiken.’
De pabo-docenten maken zich dan ook zorgen over hun afstudeerders. Zij denken dat ‘65 procent van hun studenten aan het eind van de opleiding onvoldoende competent is om het lezen van de leerlingen in het basisonderwijs te bevorderen’, zo vermeldt het manifest van het Red-Team, verwijzend naar onderzoek van Stichting Lezen. Een pabo-docent gaf aan dat ze zelfs moeite hebben met een kinderboek als Lampje van Annet Schaap.
Je wordt niet echt vrolijk van het artikel maar de kernzin ‘Wie geen leesmotivatie is bijgebracht in het primair onderwijs is ook als student en afgestudeerd academicus geen enthousiaste en goede lezer’ laat zien waar de oplossing ligt. Lees het eerste deel van een vierdelige serie hier.
Het is inderdaad bar en boos gesteld met de leeservaringen en -wil van de pabo-studenten. Het bestaat niet dat ze in de praktijk van alledag leerlingen kunnen adviseren, motiveren, uitdagen op het gebied van jeugdliteratuur. Vroeger, ja vroeger, waren mijn KLOS-studenten verplicht om jaarlijks 40 nummers te lezen, verdeeld over alle genres zodat ze aan het eind van de opleiding een behoorlijk overzicht hadden van wat er zoal aan kinderboeken te koop was. En, de meeste studenten vonden het geen opgave. Integendeel, misschien wel het leukste onderdeel van alles. En zeker achteraf hoor ik nog immer dat ze daardoor zo van boeken en lezen zijn gaan houden.
En nu als mede-auteur van Portaal, een taaldidactiekboek voor pabo’s word ik met regelmaat geconfronteerd met de beperkingen waar je mee te maken krijgt. Ook van ‘overheidswege’. Er kunnen en mogen helaas op dit zo belangrijke terrein geen eisen meer gesteld worden aan studenten. Het is de dood in de pot.
Zo jammer….literatuur kan ontroeren, vergroot je blik op de wereld. Ik ben leerkracht geweest en vind lezen en voorgelezen worden essentieel voor de ontwikkeling van kinderen. PABO’s schieten echt tekort als hier geen aandacht aan wordt besteed.
Wij hebben in Vlaanderen een geheim wapen in de strijd tegen de ontlezing in de figuur van de auteur en acteur Bart Van Loo. Hij is auteur van boeken met geschiedkun dige inslag zoals zijn biografie van Napoleon. Maar misschien nog meer dan het schrijven is hij een verteller, een rasverteller die zijn liefde voor zijn onderwerpen op wervelende wijze weet over te brengen. Ik hoorde hem laatst een herziene druk van Boerenpsalm van Felix Timmermans voorstellen, hij schreeuwde zijn liefde voor dit boek, voor literatuur en voor lezen de huiskamer in, knappe jongens die hier aan kunnen weerstaan. Mocht hij een boekenprogramma onder handen nemen, ik ben zeker van enorme kijkcijfers.