Vintage Tentije

Ooit lukte het, maar inmiddels gaat het niet meer: je tussen de spijlen van een hek doorwurmen. Direct in het eerste gedicht in zijn nieuwe bundel Waarvandaan legt Hans Tentije (Beverwijk, 1944) zijn programma op tafel. Herhaaldelijk komt Tentije erop terug: je herinneringen passen niet goed meer op de werkelijkheid – en andersom.

Wie een korte samenvatting moet geven van Tentijes programma, komt waarschijnlijk uit op J.C. Bloem: Voorbij, voorbij, o en voorgoed voorbij. Deze regel (uit Bloems gedicht Herinnering) past zowel qua inhoud als titel op dit nieuwe werk van Tentije. Of, misschien wel beter, op zijn gehele oeuvre.

Stijlvast zoekt Tentije dus ook in Waarvandaan de randen van het land op, met een voorkeur voor de Noord-Hollandse duinen, het strand, een stad (Praag) of plekken die vroeger van belang waren (een bunker, een mijn in de Borinage). En tast hij zijn herinneringen af die op deze plekken bij hem naar boven komen. Dat levert een soort gevoelsmatige genoegdoening op, schrijft Tentije. Maar ook een tegen beter weten in. Want ja, die spijlen: daar komt hij niet meer door.

Onbereikbaar dichtbij, zo heet de melancholische afdeling waarmee Tentije Waarvandaan opent. Hij waaiert er nogal in uit: de ene keer gaat het over verbleekte winkelwaar in zonovergoten etalages, dan over een Joodse inwoner van Alkmaar die in Auschwitz overleed op de dag dat zijn dochter werd geboren, of over Ezra Pound: zou ons niet veel onbegrijpelijks zijn bespaard gebleven als Pound een tabakszaak had geleid?

Zoals een hond bij terugkeer van een vakantie snel en verheugd alle bekende plekken langsloopt, zo laat Tentije zich gidsen door zijn geheugen. En dus wandelt hij door het waterwingebied in Noord-Holland, begint hij in gedachten een gesprek met de eigenaar van een boomgaard die hem ooit elke keer opnieuw het verschil tussen een spreeuw en een kramsvogel uitlegde, of stapt hij ’s ochtends vroeg in zijn auto, met de jeukende vraag

waar voerde mijn ongedurigheid, mijn intuïtie me heen
als het niet langs eerder bezochte plekken
of door dierbare contreien was, om te kijken of alles
er nog naar behoren bij lag

en ze nergens meer boomgaarden gerooid, geen karakteristieke
huizen platgegooid, van beken de loop
hadden rechtgetrokken, gigantische
windturbines geplaatst

ingrepen, veranderingen die de vergeetachtigheid
voortijdig in gang zetten en moedwillig
bespoedigden, waardoor iemand steeds minder herkende
en op een dwaalspoor terechtkwam

Aan het eind van dit gedicht, De weg ernaartoe, vindt Tentije zich terug aan de kust. Zich afvragend

of ik tussen zeereep en branding soms
nog iets van mijn verleden terug kon vinden

het strand lag er verlaten bij en een straffe westenwind stuwde
de golven op en aan de vloedlijn
stoof het schuim vlokkend langs me heen – ik begon
uit steeds meer herinneringen te bestaan

En ja, alles ligt er in deze bundel naar behoren bij. Het is gedegen werk, vintage Tentije.

Matthé ten Wolde

Hans Tentije – Waarvandaan, Uitgeverij De Harmonie. 64 blz. € 17,90.