Nieuws: Canon getuigt van ‘een diepgewortelde cultuurhaat’ volgens Jamal Ouariachi
Jamal Ouariachi breekt in zijn column in Trouw de nieuwe Nederlandstalige literaire canon af. De lijst geeft blijk van ‘een diepgewortelde cultuurhaat’. Aan de ene kant ergert hij zich aan de woke opmerkingen van jonge respondenten:
Vooral jongere respondenten noemen de canon ‘ouderwets en niet meer van deze tijd’ en ‘elitair en niet-inclusief’. Daar zijn we weer: de geschiedenis geïnterpreteerd vanuit de ideologische mode van het moment.
Aan de andere kant ontbreken er veel auteurs in de top 100 die er wel op horen te staan: ‘Oek de Jong, Mensje van Keulen, A.F.Th. van der Heijden, Renate Dorrestein en nog een hele trits anderen.’ Deze schrijvers staan overigens wel op de lijst, maar op een lagere plek (Oek de Jong met Opwaaiende zomerjurken op 145, Pier en oceaan op 198, Zwarte schuur op 218, Hokwerda’s kind op 229, Cirkel in het gras op 288; Mensje van Keulen met Bleekers zomer op 409; A.F.Th. van der Heijden met Tonio op 102, Advocaat van de hanen op 113, De tandeloze tijd op 122, Vallende ouders op 158, Het schervengericht op 258, Het leven uit een dag op 309, De gevarendriehoek op 379 en De slag om Blauwbrug op 416; Renate Dorrestein met Het hemelse gerecht op 386, Buitenstaanders op 415 en Een hart van steen op 504.)
Jamal Ouariachi kwam overigens in de totaallijst bij de canonenquête op plek 517 met zijn roman Een honger waarop drie stemmen waren uitgebracht.
Wat versta jij precies onder “populistische wetenschap”? Dat vind ik een heel curieuze term in dit verband.
— Jeroen Dera (@jjmdera) October 8, 2022
Ik heb de jaren zeventig niet zo bewust meegemaakt, maar daar waren, wat ik lees, permanente kritiek, historische noodzaak en structuurdenken belangrijk. Naast naakt en vrije seks, natuurlijk. Daarvan is een residu overgebleven. Niemand wil bepaalde verworvenheden (iets vrijer tegenover autoriteit, iets meer vrijheid voor vrouwen) meer kwijt, maar Marcuse wordt weinig meer geciteerd en andere gedachtenspinsels belachelijk gevonden. Ik denk dat dat ook met “woke” gaat gebeuren. Over 40 jaar zullen gedachten die nu zoveel beroering veroorzaken gemeengoed zijn en andere zullen met een beschaafde glimlach weggegrinnikt worden.
Cultuurhaat is wat sterk uitgedrukt, maar afgezien van auteurs als Reve en Hermans en dergelijke valt me op dat literatuur wordt teruggebracht tot wat kees ’t Hart nog niet zo lang geleden getuigenisliteratuur noemde. Het moet gaan over kolonialisme, een nare jeugd, of misbruik. Zo is Hella Haasse een auteur met een veel bredere thematiek dan het kolonialisme, ze wordt nu gereduceerd tot een soort ‘hapklare brok’. Vrouwen die stilistisch veel in hun mars hadden of hebben, zoals Dorrestein, Douschka Meijsing, Nina Weijers en Helga Ruebsamen staan er niet in. En naast Kees ’t Hart ontbreken ook andere auteurs van wie de thematiek wat moeilijker is te omschrijven, zoals Krol, Schippers en Brakman. De suggestie is: je lijdt onder iets, een nare jeugd of zo, of je bent verontwaardigd over een of andere misstand, en dan schrijf je een boek
Ouariachi is een soort Hermans-lite: net zo gekrenkt, maar je mist toch de scherpte