Recensie: Tomias Keno – Astronaut
Het goede voorbeeld
Tomias Keno is schrijver, singer-songwriter en scenarist. Zijn multidisciplinaire project Astronaut, is een verhaal dat verteld wordt in de vorm van een roman, podcast en popalbum. De roman Astronaut is het debuut van Tomias Keno. Het verhaalt over een man die zomaar ergens verschijnt en daar een tijdje blijft hangen. Angela ziet de man op haar oprit. Hij lijkt niet meer weg te gaan en dat maakt haar angstig. Ze bedenkt dat hij haar in stukken zou kunnen snijden. Ze heeft een schep neergezet voor precies dit soort noodgevallen. Ze slaat hem tegen zijn hoofd en daarna lijkt hij dood. Hij ademt niet en Angela voelt geen hartslag. De volgende ochtend zit hij met plakkerig, bebloed haar aan haar keukentafel. Angela en haar geadopteerde zoon Rocko gaan allebei op hun eigen manier onhandig met de man om. Hij praat niet, maar tekent wel prachtige sterrenstelsels. Het is een mysterie waar hij vandaan komt. Hij lijkt zo uit de door hem getekende hemel te zijn gevallen. Vandaar zijn naam, Astronaut. Ook zou hij een asielzoeker of een zwerver kunnen zijn. Hem gewoon op straat zetten kunnen ze niet. Daarvoor zijn ze nog te veel bezig met de vraag wie hij is. Angela vraagt zich af of ze niet gewoon voor hem kan blijven zorgen. ‘Ze heeft ooit op tv gezien dat je huisdieren nooit zomaar in het wild mag uitzetten. Ze kunnen niet voor zichzelf zorgen en sterven dan vrijwel meteen van de honger.’
Angela en Rocko wonen in een dorp waar mensen zich nogal terughoudend opstellen tegenover vreemdelingen. Al zijn hele leven heeft Rocko last van vooroordelen en negatieve reacties op zijn huidskleur. Bij een demonstratie tegen een asielzoekerscentrum, schiet Rocko een buurman te hulp. ‘Waren ze allemaal maar zoals jij,’ zegt de buurman. Hij bedoelt niet de asociale leeftijdsgenoten van Rocko, maar heeft het over buitenlanders. Rocko kan slecht met vooroordelen omgaan. Daarbij heeft hij met zijn beide ouders een moeilijke relatie. Zijn moeder zit te veel op zijn huid en zijn vader stelt zich veel te afhankelijk op, alsof hij het kind is en niet Rocko. Bovendien had hij graag zijn biologische moeder gekend. ‘Hij gedroeg zich alsof het hem niks kon schelen. Maar van binnen bleef hij zich afvragen: waarom ben ik eigenlijk op de wereld gezet?’
Angela heeft moeite om zich staande te houden tussen haar xenofobe buurtgenoten. Als ze ziek wordt, denkt ze in eerste instantie dat de Astronaut haar kan genezen. Uiteindelijk vindt ze zichzelf veranderd door de Astronaut. Ze ziet de dingen anders. Zijn stilte ziet ze als een geschenk. Alsof hij haar het goede voorbeeld geeft zonder dat ze hem voortdurend in haar buurt hoeft te hebben.
Natuurlijk gaat dit verhaal over een mysterie, maar even belangrijk zijn andere grote thema’s. Vooroordelen over vluchtelingen, opgroeien in een behoudend Nederlands dorp, discriminatie, eenzaamheid, geadopteerd zijn, onder ogen zien dat je vader totaal ongeschikt is voor die rol, een moeizame moeder-zoonrelatie, en de vraag of je iemand kan aanvaarden zoals diegene is zonder kennis van herkomst of achtergrond. Het boek leest lekker snel door de dialogen van korte zinnen en de wisseling van het perspectief. Echt ingewikkelde karakters zijn Angela en Rocko niet, maar dat is niet storend omdat ze een goed te volgen ontwikkeling doormaken. De laatste hoofdstukken lijkt het verhaal geforceerd naar een open einde toe te werken. Het verhaal lijkt stuurloos geworden, het is niet meer spannend omdat het te lang voortsuddert nadat er al een afronding in het verhaal is geweest. Aangezien er nog een podcast en een album zijn, is het geen drama dat je als lezer achterblijft met een knagend ongemakkelijk gevoel over het einde, maar als je alleen het boek leest, voelt dat toch als een teleurstelling.
Lidewei Houtman
Tomias Keno – Astronaut. Signatuur, Amsterdam. 272 blz. € 21,99.