Eenzaam de wereld verbeteren

In Loutering voert Luuk Imhann de lezer mee langs de geschiedenis van Mexico. Een ware vertelling, de lezer voelt zich bijna luisteraar en volgt vol aandacht het wel en wee van outcast Paco. Elk hoofdstuk, 86 in het totaal, begint met een eenregelige aankondiging wat er in dat hoofdstuk verwacht kan worden: Hoofdstuk 1 …waarin Paco Catelán geboren wordt en opgroeit.
Goed, dat gegeven heb je dan. Maar hoe wordt hij geboren en waar groeit hij op? Op deze manier licht de schrijver steeds een klein tipje van de sluiter op en wordt je bij het verhaal gehouden. Een leuke manier van vertellen.

Paco groeit op in een koloniaal huis zonder vader en met een moeder die zich vooral de eerste jaren liefdevol over hem ontfermt. Maar op school gaat het niet zoals het zou moeten gaan en al snel hangt hij rond op de vuilnisbelt met gelijkgestemde jongens. In redelijk grote sprongen gaan we door de jeugd van Paco, af en toe zoomt Imhann in op de nodige details die het verhaal zo kleurrijk maken.

Ze struinden elke dag tussen de straathonden en soms speelden ze met de dieren, waarmee ze zich verwant voelden, omdat ze niet bang waren rabiës te krijgen; vier of vijf beten op een dag, daar sliepen ze geen minuut minder om, ook al kwam hondsdolheid bij de beesten vaak genoeg voor.

Die onverschillige durf van Paco brengt hem ver, maar slaat op een gegeven moment om in een obsessieve betrokkenheid bij een stalinistische groepering. Hoewel het hem op de universiteit voor de wind gaat, raakt hij geïntrigeerd door de grote kunstenaars van muurschilderingen en via hen wordt hij verleid tot het communisme. Maar dat zorgt tegelijkertijd voor allerlei dilemma’s. Ten eerste dreigt hij zijn grote liefde te verliezen, de zus van een studiegenoot, ten tweede moet hij kiezen tussen het communisme van Trotski en dat van Stalin. Paco bewondert Frieda Kahlo, die op de hand is van Leon Trotski, terwijl Paco’s grote leermeester, de muurschilder Siqueiros, een fervent aanhanger is van Stalin en Trotski juist een verrader noemt.

Word je groot en beroemd door andere te volgen, precies te doen wat zij van je verlangen, of juist door je eigen weg te kiezen en naar jezelf luisteren? Dit vraagstuk lijkt Paco gedurende zijn hele leven parten te spelen. Hij wordt langzaam een actief deelgenoot van revolutionaire activiteiten waar hij maar moeilijk grip op kan houden. En dan is er nog die afwezige vader. Kan zijn moeder hem daar meer over vertellen? Kan hij hem vinden door een groot kunstenaar te worden?

De auteur slaagt er zeer goed in om de lezer te blijven boeien met alle belevenissen die Paco op zijn pad tegenkomt en tegelijkertijd een beeld te schetsen van het roerige Mexico in het begin van de vorige eeuw. Als lezer vergeet je dat hier een Nederlandse schrijver aan het woord is en je waant je tussen de Latijns-Amerikaans vertelstemmen, zoals die van Gabriel Garcia Márquez.

Mooi zijn dialogen met bijvoorbeeld Siqueiros die Paco probeert de revolutie in te praten, met universele ideeën over idealen: …maar je kunt enkel grote kunst maken als je het leven begrijpt en daarom moet je vrijheidsstrijder worden. Daarom zijn er in de afgelopen duizend jaar zoveel kunstenaars geweest die in een oorlog vochten , kunstenaar en vrijheidsstrijders zijn fanatiek en radicaal en ze maken in hun eenzaamheid de wereld beter.

Je leeft ontegenzeggelijk mee met deze antiheld die grote daden wil verrichten. Je wilt Paco waarschuwen, advies geven en juist redden, maar je weet dat het geen zin heeft. Hij heeft zijn pad gekozen en je moet als lezer maar afwachten hoe hij dat pad afloopt. Een kleurrijk en intrigerend verhaal, dat je terugbrengt naar honderd jaar geleden en naar de andere kant van de oceaan.

Arjen van Meijgaard

Luuk Imhann, Loutering. Querido, Amsterdam. 464 blz. €22,99.