Column: Coen Peppelenbos – Natuurlijk hoort Man zonder rijbewijs van Oek de Jong op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs
Natuurlijk hoort Man zonder rijbewijs van Oek de Jong op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs
Als er een strijd is tussen rekkelijken en preciezen, dan zit ik meestal bij de rekkelijken. Dat zorgt voor een eenvoudiger leven, denk ik. Het geldt niet voor omgangs- en fatsoensregels. Wie regelmatig met de trein gaat, hoopt dat meer mensen zich aan de regels houden. Maar voor de vakgebieden waar ik in zit, het onderwijs en de literatuur, zorgen regeltjes eerder voor overlast dan gemak.
Bij de bekendmaking van de shortlist van de Libris Literatuur Prijs ontstond er enig gemor over de aanwezigheid van Man zonder rijbewijs van Oek de Jong tussen de genomineerden. In de reglementen van de prijs staat immers dat alleen ‘oorspronkelijk Nederlandstalige literaire romans voor volwassenen in aanmerking te laten komen voor de prijs’ Het woord ‘romans’ is cursief gezet op de site om te benadrukken dat verhalenbundels buiten de boot vallen. Oud-jurylid en criticus Arjan Peters schreef:
De Libris Literatuur Prijs is een prijs voor fictie. 'Man zonder rijbewijs', een memoir van Oek de Jong, had niet aangemeld kunnen worden. Nu is deze titel genomineerd voor de prijs. De jury zou moeten aftreden, of Oek de Jong alsnog afvoeren voordat de uitreiking plaatsvindt.
— AdrianusPeters (@AdrianusPeters) March 6, 2023
Non-fictie kan niet meedingen volgens de regels van de Libris Prijs zelf. Toen ik in die jury zat (die onder meer HM vd Brink nomineerde), stuurde Palmen haar IM in. Dat hebben we teruggestuurd: geen fictie namelijk.
— AdrianusPeters (@AdrianusPeters) March 6, 2023
Misschien zijn de officiële reglementen nog specifieker en staat daarin dat alleen fictie genomineerd mag worden. Dat maakt de vraag of het boek van Oek de Jong meegerekend mag worden wellicht iets anders.
De roman kent vele vormen en de autobiografische roman is er daar één van. Man zonder rijbewijs zou ik, als ik in de jury zat, tot die categorie rekenen. Geen probleem. Bij fictie en non-fictie ligt de grens wat diffuser, omdat de schrijver de werkelijkheid als uitgangspunt neemt. Maar ook daar kun je zeggen dat een schrijver die werkelijkheid fictionaliseert en fictietechnieken inzet bij de constructie van zijn autobiografische roman. Ook dan zou ik, als ik in de jury zou zitten, Man zonder rijbewijs toelaten op de shortlist.
Los van al te scherpslijperige definitiekwesties zou ik mijn oordeel laten afhangen van de vraag: hoort een boek meer in het kamp van Het lied van de ooievaar en de dromedaris of in het kamp van Ooievaars zonder grenzen en dan zou ik Oek de Jong opnieuw toelaten op de shortlist. Sterker nog: we zouden met terugwerkende kracht I.M. van Connie Palmen de Libris Literatuur Prijs 1999 moeten geven.
Coen Peppelenbos
(foto via Flicr Commons)
