Dansen op de vulkaan

Yasmin Ghorami is arts in opleiding en verloofd met collega-dokter Joe. Hun achtergronden zijn nogal verschillend. Yasmin haar ouders komen uit Bengalen en hebben zich in Engeland opgewerkt tot respectievelijk huisarts (vader Baba) en huis- en tuinvrouw (moeder Anisah), Joe’s gescheiden moeder Harriet Sangster beweegt zich als activistisch feministe in de hoogste culturele kringen.

De roman Een liefdeshuwelijk begint met de voorbereidingen van een kennismakingsetentje tussen de wederzijdse ouders ten huize van Harriet. Het ligt dus in de lijn der verwachting dat het etentje het startschot is van een reeks culturele clashes. Anisha’s gebrekkige Engels en traditionele kledij wordt overgecompenseerd met een oneindig aantal tupperwarebakjes vol Indische lekkernijen en Harriet is met haar nadrukkelijk geëtaleerde visies en vooruitstrevende standpunten een pijnlijke personificatie van een intens correct gedachtegoed. Dat gaat waarschijnlijk niet goed, denk je dan.

Maar die botsing blijft – gelukkig – nagenoeg uit. Het diner is vooral het startschot van een reeks gevechten tussen de personages uit het eigen kamp. Zo weigert Yasmins broertje Arif tot ongenoegen van zijn vader een maatschappelijke carrière op te zetten en vertelt hij zijn ouders niet dat zijn vriendinnetje Lucy zwanger is. Baba en Anisha ogen als een solide en succesvol immigratiestel, maar over het waarom van hun huwelijk doen ze nogal geheimzinnig. Verloofde Joe volgt een therapie om van zijn geheime seksverslaving af te komen, een verslaving die hem van aardige gozer plotseling een vreemde kostganger maakt. Niemand zegt dus tegen elkaar dat er veel aan de hand is, terwijl iedereen van binnen op een vulkaan leeft. Aan Yasmin dus de taak de lava in goede banen af te voeren.

Een liefdeshuwelijk bevat veel liefde (en ook wat haat): van ouders voor hun kinderen, tussen jonge mensen, tussen collega’s, tussen vriendinnen en tussen patiënten en doktoren. Er worden nieuwe liefdes verkend en zelfs nieuwe geboren. Door al die botsingen vormt zich eigenlijk een geheel nieuwe gemeenschap. Ma Anisha houdt wel van vrouwen en Harriet moet onder ogen zien dat ze ondanks haar onafhankelijkheid en rijke vriendenkring niet de perfecte vrouw is. De nieuwe gemeenschap is dus niet zozeer een andere, maar meer een veranderlijke zwerm nieuwe relaties en inzichten.

Schrijfster Monica Ali, bekend van Brick Lane (2003), is goed in het portretteren van vooral Yasmin en haar familie. De onderhuidse spanningen en prachtige dialogen laten een huishouding zien waar gastvrijheid en benauwdheid intens samenleven. Baba is een intelligente, maar eenzame zwoeger, die langzamerhand de controle over zijn levenswerk lijkt te verliezen; Anisha is een vrouw die veel slimmer is dan ze zich voordoet. Wat dat betreft is het personage Harriet toch minder geslaagd. Ze lijkt zo weggelopen uit Absolutely Fabulous en heeft haar hele leven ongeveer niets relevants gepresteerd. Met dergelijke tegenstellingen wil Ali het verhaal graag helemaal rond hebben, wat de geloofwaardigheid weleens aantast. Niet dat de roman ongeloofwaardig is, maar net als dat Yasmins relatiegetob soms zeurderig wordt, zo worden er personen geschetst die als tegenstanders of meelevers goed passen in het schema – een vooraanstaande professor die een arrogante bullebak is, een kunstvrouw die pertinent onaardig is, een bijna stervende en daarom wijze dame.

Maar niemand is gebaat bij gefit op deze ook sprankelende en humoristische roman, vol met personages die op hun eigen wijze oprecht in het leven staan. Mensen als Joe, Arif en Baba beseffen dat ze in een maalstroom aan emoties verkeren, maar geven niet op. Daarbij is Een liefdeshuwelijk ook een spannend boek, waarmee ik ook wil zeggen dat het wel en wee van deze meanderende biotoop garant staat voor een verrassend einde.

Jaap Krol

Monica Ali – Een liefdeshuwelijk. Vertaald uit het Engels door Nadia Ramer. De Geus, Amsterdam. 468 blz. € 25,99.