De Robbedoesvrienden strijden tegen de gemene Duitsers

Er is bepaald geen gebrek aan heroïek in het eerste deel van De Robbedoesvrienden. In de strip, die speelt in het bezette Brussel tijdens de Tweede Wereldoorlog, volgen we een groep kinderen die het maar moeilijk kunnen verkroppen dat hun favoriete stripblad Robbedoes niet meer verschijnt. Oké, de oorlog is ook erg, maar wat moeten ze nu zonder hun wekelijkse portie strips? Logisch dat de Duitsers de boosdoeners zijn: het was immers hun censuur die het blad verbood. Authentiek en een uitgelezen kans voor scenarist Jean David Morvan en tekenaar David Evrard om de harde werkelijkheid om te toveren tot een lekker spannend jeugdverhaal over kinderverzet en goocheme trucjes om de bezetter dwars te zitten. (Dat andere bronnen vooral de toen heersende papierschaarste als verklaring voor het publicatieverbod aanhalen, wordt natuurlijk nergens genoemd.)

Authentiek en avontuurlijk is een gevaarlijke combinatie. Kinderen die het opnemen tegen een gewapende tegenstander die bovendien beschikt over collaborerende troepen, in dit geval de Rexisten, is gemakkelijk een hellend vlak. Ook hier: De Robbedoesvrienden strijden vanuit hun charmante clubhuisje tegen de vijand. Het ziet er allemaal heel kinderlijk uit en lekker spannend bovendien. En ach, wie tilt er zwaar aan als de vriendjes zomaar de beschikking hebben over een drukpers om zo de vijand te treiteren met zelfgemaakte spotprenten en hekelstrips? Of dat de kinderen hun strips vervolgens zelf gaan ronddelen in de binnenstad, overdag, achter de rug van de bezetter?

De historische context van De Robbedoesvrienden is mooi. Jean Doisy is de hoofdredacteur van stripblad Robbedoes (en de Franse evenknie Spirou). Zijn blad wordt in september 1943 verboden door de Duitsers omdat de inhoud de kinderen  zou aanzetten tot opstandig gedrag. Met name de gedragscode van het blad, vergelijkbaar met die van de padvinderij en de kerk, zint de bezetter niet. Die morele code is een opsomming van voorbeeldigheid, waarin begrippen als moed, discipline, trouw en hulpvaardigheid de boventoon voeren. Zo zijn ze zuiver in gedachten, woorden en werken. Alles wat de kinderen doen in het verhaal, spiegelen ze aan die gedragsregels.

Zo vechten ze met de kinderen van Rexisten, een fascistische katholieke beweging, plakken ze nazistische posters over met vaderlandslievende exemplaren en dergelijke. Alles wordt steeds beredeneerd vanuit de kernwaarden van het blad Robbedoes. Dat maakt enerzijds de rol van het blad enorm groot – als een soort opvoeder van voorbeeldige kinderen – en tegelijkertijd het hele idee van de bezetting en de oorlog wat mal: als een bijzondere tijd waarin alles echt heel spannend was. Voor een kinderstrip is dat misschien ten dele logisch, maar het mag zeker evenwichtiger, zoals bijvoorbeeld de veel sterkere strip Kinderen van het Verzet van Benoît Ers en Vincent Dugomier. Ook op die reeks valt genoeg af te dingen, maar de dreiging van buitenaf is veel beter voelbaar en schetst een realistischer beeld van de oorlog.

Toch eindigt dit eerste deel van De Robbedoesvrienden in mineur, omdat zelfs Robbedoesvrienden te maken kunnen krijgen met gemene tegenstanders. Dan wordt ook duidelijker waarom de strip de oorlog niet goed aanvoelt: de tekeningen van Evrard zijn te speels. Dat blijkt ook bij zijn veel somberdere oorlogstrip Irena, waarvan intussen twee delen verschenen. Zijn figuren zijn poppetjes, die het brute van de oorlog niet goed kunnen uitbeelden. Het is allemaal net te springerig en te karikaturaal. Bij Irena – het waargebeurde verhaal van Irena Sendlerowa die in het getto van Warschau 2500 kinderen redde – wordt dat gaandeweg overgenomen door het sterke scenario dat geen ruimte laat voor luchtigheid; bij De Robbedoesvrienden drijft de tekenstijl ons steeds verder af van de werkelijkheid.

Het is de vraag of De Robbedoesvrienden als kinderstrip overeind blijft. Dit is een strip voor volwassenen die de geschiedenis van het blad Robbedoes kennen, nota bene een blad dat al sinds 2005 niet meer verschijnt. Het idee van een erecode zegt een kind van 10 niks, een activistisch stripblad is ver van hun bed, net als de Tweede Wereldoorlog. Daar helpt ook het deels onvertaalde achtergrond-dossiertje niet bij. De verzamelaar zet het album in de kast bij de andere afgeleide Robbedoes-reeksen, zijn (klein)kinderen spelen buiten.

Stefan Nieuwenhuis

David Evrard & Jean-David Morvan – De Robbedoesvrienden (deel 1 van 3). Dupuis. 72 blz. € 9,99.