Kind of carrière?

In fictie kan alles, dus ook een nog ongeboren vrucht laten vertellen. Actrice en schrijfster Rose is zwanger en verlaten door haar geliefde. Ze staat voor de keus of ze haar zwangerschap moet afbreken. In het eerste deel van Definitie van liefde van actrice en schrijfster Nhung Dam volgen we het leven van Rose aan de vooravond van een tournee door Europa. Daarna wisselt het perspectief naar die ongeboren vrucht.

Dat leidt tot bevreemdende scènes. Het kind in wording weet, voelt en ziet namelijk alles wat de moeder ook ervaart. Als Rose door een regenbui naar de bus wil, staat er: ‘Ze stelt het aan me voor alsof ze weet dat ik later een mens zal worden die van regen houdt. Want ja, ik voel enorm de behoefte nat te worden, helemaal op te gaan in de neerslag.’ Dat is op zich een opmerkelijke reactie voor een embryo die in vruchtwater ronddobbert.

Dam heeft ervoor gekozen om haar tweede roman in de Verenigde Staten te laten afspelen en het is de vraag of dat een gelukkige keuze is. De abortuskwestie is daar veel meer een onderwerp van fel politiek debat en ook binnen de groep toneelacteurs waartoe Rose behoort, verschillen de meningen. Toch vraag je je af of die opvattingen niet ook in Nederland uitgesproken hadden kunnen worden. De roman wordt een beetje potsierlijk als de schoonmaakster van Rose als enige Engels praat in deze roman. Dat zal in Amerika toch wel vaker voorkomen.

De zwangerschap dwingt Rose om na te denken over haar eigen relatie met haar ouders en geliefde. Je kunt Definitie van liefde lezen als een zelfonderzoek, ook van de schrijfster die in diverse interviews de autobiografische elementen heeft aangekaart (waardoor het interview van Rose met een journalist die hengelt naar autobiografische achtergronden extra ironisch wordt). Helaas doet Dam zelf afbreuk aan dat kernverhaal. Alle gevoelens worden nadrukkelijk benoemd. ‘Ik voelde me zo verschrikkelijk eenzaam, zonder aanwijsbare reden. Wat is de zin van dit alles, dacht ik, van al mijn pogingen iets van het leven te maken.’ Dam ontwijkt een beetje zweverigheid niet, zelfs tarotkaarten komen voorbij. De dunne scheidslijn tussen literatuur en kitsch wordt daardoor te vaak overschreden. Daarnaast komen er ook zinnen voor met lelijk jargon: ‘Lucie bleef aan één stuk door huilen terwijl ze ondertussen broedde op een meesterplan dat het narratief van haar verhaal zou veranderen.’

Ondanks de vele uitweidingen – eindeloze gesprekken met vrienden, collega’s en een journalist die haar komt interviewen – is de kern van het verhaal wel krachtig. Rose, dochter van Vietnamese ouders die naar Amerika zijn gevlucht, heeft veel moeten verloochenen om het te maken als actrice. Haar naam Hoa heeft ze veranderd in Rose, met haar ouders heeft ze nog slechts oppervlakkig contact en binnen de toneelgroep blijft ze een eenling. Alleen op het toneel kan ze schitteren; alleen als een ander is ze iemand.

Coen Peppelenbos

Nhung Dam – Definitie van liefde. De Bezige Bij, Amsterdam. 336 blz. € 22,99.

Deze recensie verscheen eerder in een iets kortere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op respectievelijk 11 en 14 april 2023.