Confronterende geschiedenisles in een pakkend verhaal

Er zijn voor kinderen nog maar heel weinig boeken die gaan over het slavernijverleden van Nederland. Het twee jaar geleden verschenen kinderboek Op de rug van Bigi Kayman, geschreven door Henna Goudzand Nahar en geïllustreerd door Hedy Tjin, was dan ook een waardevolle aanwinst. Schrijfster en illustratrice vielen allebei in de prijzen met een Zilveren Penseel en een Bronzen Griffel. En nu is er van Henna Goudzand Nahar Suikerland, een boek voor twaalfplussers dat een realistisch beeld wil geven van het leven in slavernij. Een boek waarvan je zou willen dat alle jongeren én volwassenen het gaan lezen.

De Afrikaanse Esi en haar broertje Yaa hebben een slaaf die Lano heet. Hij is samen met zijn ouders geroofd uit een naburig dorp en bij de familie aan het werk gezet. Op een dag zijn Esi, Yaa en Lano op pad als ze door twee mannen worden ontvoerd en naar de kust gebracht. Daar worden ze in het ruim van een slavenschip opgesloten en naar de andere kant van de oceaan vervoerd. Ze komen terecht op een suikerplantage. Esi wordt de huisslaaf van de eigenaar van de plantage en moet een bezemkamer delen met Jantje, de zoon van een Amsterdamse opzichter en een zwarte vrouw. Esi en Jantje hebben beiden genoeg redenen om weg te lopen en bedenken een vluchtplan.

Suikerland is een vlot geschreven, spannend verhaal over jonge mensen die onder vreselijke omstandigheden proberen iets van het leven te maken en hoop houden op een betere toekomst. Het is ook een leerzame geschiedenisles waarin allerlei aspecten van de slavenhandel aan bod komen, soepel verweven in het verhaal.

[…] dat de witten al een hele tijd vrij spel hebben in Afrika komt niet door Afrikanen. Deze Afrikanen pikken wel een graantje mee. De witten kwamen in het begin naar Afrika om spullen met ons te ruilen. Maar ze wilden steeds meer hebben. Ze begonnen naast ivoor en goud ook Afrikanen in forten langs de kust te stoppen tot ze hen konden verschepen om ze op andere plekken voor hen te laten werken. Daarom zit het ruim van dit schip vol Afrikanen. En dit is maar een van de vele schepen die vertrekt.

Wat opvalt is hoe realistisch de schrijfster het leven van de slaven weergeeft. Maar hoewel sommige passages ronduit schokkend zijn, is ze nergens uit op een dramatisch effect. Juist die wat ingetogen vertelstem laat de feiten voor zich spreken, en die zijn indrukwekkend genoeg. Soms komt de schrijfster met een mooi beeld. Zoals wanneer een van de personages uitlegt dat slaven en vrijen een gezamenlijke taal hebben ontwikkeld.

Vergelijk deze taal maar met een eenpansgerecht. Er zitten woorden in uit de talen van witte mensen en uit de talen van Afrikanen.

Op sommige plekken wordt de tekst onderbroken door een serie illustraties (verzorgd door Renate Siepel) die meerdere pagina’s in beslag nemen en die het verhaal ook in beeld vertellen. Al met al een indrukwekkende, confronterende geschiedenisles, verteld op een pakkende manier.

Jos Noorman

Henna Goudzand Nahar – Suikerland. Illustraties van Renate Siepel. Querido, Amsterdam. 288 blz. € 20,-.