Dobberend door het leven

Tsuda Kenta, een gemankeerde schrijver voelt zich overdag tamelijk overbodig. De spijkerbroekenzaak van de familie loopt niet zo goed en het publiek is te jong voor de vijftiger. Hij begrijpt ze niet meer. Liever gaat hij een beetje vissen, zogenaamd om niemand tot last te zijn – feitelijk omdat hij liever lui is dan moe. Tijdens het vissen mijmert hij wel eens over een bootje: lekker het water op, daar waar helemaal niemand in de buurt is. Ook handig voor zijn in het slop geraakte schrijverscarrière. Hij broedt zogenaamd op een roman, maar zelfs de artikelen voor een hobbyblad over vissen komen maar met moeite uit zijn pen. Dat lukt op zijn boot natuurlijk allemaal een stuk makkelijker.

Als hij op een dag de kans krijgt een bootje over te nemen van een oude man, slaat hij zijn slag. Kenta zet er een provisorisch dak op en besluit steeds een paar dagen op zijn bootje te gaan wonen. Zijn zoon brengt hem en de proviand naar de boot en pikt hem drie dagen later weer op. Kenta’s familie laat hem begaan, hij zeurde toch vooral dat hij niets voor elkaar kreeg. Daar op de Tonegawa rivier, in Chiba net buiten Tokio, speelt het verhaal zich verder af. Kenta is weg van zijn familie en de dagelijkse sleur en dat is prettig.

Eenmaal op de boot verandert zijn leven en de lezer is daar getuige van. Hij ontmoet mensen, spreekt met voorbijgangers en leert belangrijke levenslessen. Of nou ja, belangrijk: voor Kenta is het allemaal wezenlijk genoeg om er allerlei waarde aan te verbinden. Zo leren we Kenta kennen als een beetje een lapzwans, maar even goed zeggen de gesprekken iets over het leven in het algemeen. Het verhaal dobbert op een zalig tempo. De ontmoetingen zijn bijzonder, hebben zelfs iets absurds. Terwijl Kenta op zoek is naar de zin van het leven en daarin keuzes probeert te maken, spreekt hij met allerlei bijzondere types die de hunne al hebben gemaakt. En die zijn nooit voor de hand liggend.

De eerste ontmoeting zet meteen de toon: Kenta ontmoet een pratend lijk dat naast zijn boot in het water ligt. Op Kenta’s vraag hoe het is om overleden te zijn, antwoordt de dode dat het voelt alsof je in een witte mist rondzweeft. Dat klinkt niet gek, denkt Kenta, maar dood wil hij nog niet. Eerst nog even vissen en zien hoe het bevalt op zijn woonbootje. In ieder geval.

Een paar dingen vallen op aan het verhaal, tenminste wie zich verdiept in het leven van Tsuge Tadao. De familie van Tsuge heeft echt een spijkerbroekenwinkel in Tokio en ook in het echte leven schrijft Tsuge artikelen voor een tijdschrift voor sportvissers. Het is dan ook niet moeilijk te zien dat hier behoorlijk wat autobiografische elementen in het verhaal verwerkt zijn. En dan: er is nóg een Tsuge, namelijk Yoshiharu Tsuge, van wie in 2019 het geweldige The man without talent verscheen. Het is de oudere broer van Tadao, met een bijna identieke levensloop. Ook in The man without talent zien we een autobiografische lantefanter zijn dagen slijten met onzin, ontwijkgedrag en geklaag.

Tsuge (1941) is een mangaka uit het alternatieve circuit. Al in de jaren zestig tekende hij voor het toentertijd toonaangevende underground magazine Garo, net als zijn broer. Zijn werk valt onder gekiga: verhalen waarbij het literaire element belangrijk is en meer bedoeld voor een volwassen publiek; daarmee te vergelijken met onze graphic novel. Boat Life is duidelijk van veel later. Het verhaal verscheen in delen tussen 1996 en 2000.

Wie de tekeningen van vroeger, van bijvoorbeeld Slum Wolf, vergelijkt met die van Boat Life ziet een veel rustigere pagina opmaak met een minder grimmige lijnvoering. Alles is wat bedeesder en minder in your face. Het vreemde van de ontmoetingen is daardoor wat acceptabeler en dat werkt goed: zoals Kenta alle gesprekken heel serieus benadert, zo ervaart de lezer die ook. De figuren zijn van rijstpapier: ze zijn zo plat als een dubbeltje. Ze hebben rare gelaatstrekken en er is moeilijk emotie uit af te leiden. Ook dat draagt bij aan de acceptatie van wat er gezegd wordt en gebeurt.

Opmerkelijk is dat de jonge uitgeverij Floating World Comics ervoor heeft gekozen om Tsuge’s naam op de Japanse volgorde op het omslag te zetten, dus eerst achternaam en dan voornaam. Dat is een keuze, maar kan voor verwarring zorgen: Tsuge’s eerdere boeken, Trash Market uit 2015 en Slum Wolf uit 2018, hebben beide Tadao Tsuge op het omslag staan. Ook het werk van de andere Tsuge is op voornaam-achternaam uitgegeven. Er zal vast een hele filosofie aan ten grondslag liggen, maar handig is anders. Vooral opmerkelijk omdat alle Tsuge-boeken worden vertaald en ingeleid door manga-vertaler Ryan Holmberg: waar die normaal gesproken altijd voor de ‘Westerse’ volgorde kiest, gooit hij het nu om. Alleen nu? Voortaan?

Boat Life is andere koek dan Tsuge Tadao’s eerdere werk, dat vooral over het naoorlogse Japan ging en de zelfkant van de samenleving beschreef. Dit verhaal is veel lichter van toon, veel introverter. Het heerlijke geklaag op het bootje voelt goed. Samen met The man without talent van de andere Tsuge is Boat Life een boek dat past in een onthaastingsprogramma: een lekkere pil met kleine stukjes uit een teruggetrokken leven. Heerlijk.

Stefan Nieuwenhuis

Tsuge Tadao – Boat Life. Floating World Comics. 352 pagina’s. $ 24,95.