Nieuws: Milan Kundera (1929 – 2023) overleden
De Tsjechische auteur Milan Kundera is gisteren in Parijs overleden, meldt Le Monde zojuist. Kundera, die zich in 1981 tot Fransman liet naturaliseren, was het meest bekend van zijn roman De ondraaglijke lichtheid van het bestaan (1984). In 2006 verscheen de roman pas voor het eerst in het Tsjechië. Kundera is 94 jaar oud geworden.
Net zoals in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan spelen de meeste van Kundera’s werken zich af in zijn geboorteland. De ingewikkelde politieke situatie krijgt de aandacht, maar nooit de hoofdrol. Kundera heeft zich dan ook altijd hard gemaakt voor de kracht van de roman, waardoor hij zich liever als romancier definieerde dan als schrijver. In Nederland zijn twaalf romans van hem verschenen, waaronder Onsterfelijkheid (1988) en zijn recentste roman Het feest der onbeduidendheid (2014). Dat neemt niet weg dat hij ook veelgelezen non-fictiewerken geschreven heeft, over literatuur en romans, zoals Over de romankunst.
Kundera werd altijd getipt als kandidaat voor de Nobelprijs voor Literatuur, maar heeft deze prijs nooit mogen ontvangen. De lof voor zijn schrijverschap is er niet minder om. Wereldwijd stromen de bedroefde reacties binnen.
Tsja, een biografie over Kundera die enkele jaren geleden in Tsjechië nogal wat stof deed opwaaien. In zijn jonge jaren zou de schrijver er met een collega een sport van hebben gemaakt om vrouwen te verleiden. Ook zou hij banden hebben gehad met de Tsjechische veiligheidsdienst. Het wordt tijd voor een gedegen biografie over Kundera.
Sorry, ik vind het bovenstaande een nogal onbeduidend stukje over een schrijver die geprobeerd heeft de grenzen van de romankunst te verleggen. Steeds zwakker werd bij hem de drang om een ‘biografische’ roman te schrijven en steeds sterker het experiment om een roman-essay te creëren. Essentiële vragen uit de geschiedenis, politiek, kunst en het menselijk zijn werden door hem centraal gesteld en als het ware slechts ‘aangekleed’ met personages, situaties en handelingen. Dit was zowel zijn sterkte (de intellectuele vraagstelling) als zijn zwakte (het voorbeeld waarin de vraag altijd wordt bevestigd).