Boeiende complexiteit

Alice Walker (1944) schreef meer dan veertig boeken, bestaande uit poëzie, romans, verhalen en essays. Toch is ze voornamelijk bekend van haar roman De kleur paars (1982), een briefroman over arme zwarte vrouwen in het racistische zuiden van de Verenigde Staten. De roman werd een bestseller, is verfilmd door Steven Spielberg en werd bewerkt voor Broadway. Voor het eerst is nu ook een keuze uit Walkers dagboeken gepubliceerd.

De afgelopen jaren kwam Walker in het nieuws met antisemitische uitspraken en haar verdediging van de complottheorieën van David Icke waarin de mensheid wordt gekaapt door een geheim buitenaards reptielenras dat kinderoffers brengt. Haar dagboeken stoppen echter in het jaar 2000, toen van de huidige controverse nog geen sprake was. Niettemin was Walker iemand die altijd al duidelijke en soms radicale standpunten heeft verdedigd. Ze is voorstander van abortus (en onderging zelf een illegale abortus) en vocht tegen vrouwenbesnijdenis. Ze is bekend als activiste en heeft altijd het feminisme, het antiracisme en de burgerrechtenbeweging gesteund, maar ze was ook van mening dat kunstenaars maar één kind zouden mogen hebben omdat het moederschap de productiviteit in de weg staat. Ze trouwde in New York met een witte, Joodse man en ging met hem samenwonen in het conservatieve Mississippi waar gemengde huwelijken verboden waren.

Grote maatschappelijke gebeurtenissen worden in de dagboekfragmenten soms vermeld maar niet uitvoerig becommentarieerd. Bloesem plukken onder vuur is persoonlijk en bevat notities over het schrijven, de vele vriendschappen en geliefden, het leven als zwarte vrouw, de zoektocht naar zingeving en spiritualiteit. Walker blijkt een complexe vrouw te zijn. Ze lijdt aan stemmingswisselingen waardoor ze soms erg positief is, maar niet veel later ronduit negatief. Ze is beminnelijk maar vaak ook irritant en egoïstisch. Vooral haar geliefden hebben hieronder te lijden. Op de ene pagina van het dagboek schrijft ze dat ze dolverliefd is, enkele pagina’s later schrijft ze dat er een breuk is ontstaan. In haar relatie met Tracy Chapman komt het aantrekken en afstoten exemplarisch tot uiting. Ook de relatie met haar dochter is moeilijk. Walker denkt dat ze een goede moeder is, maar haar dochter verwijt haar dat ze afwezig is en haar werk altijd op de eerste plek heeft gezet.

Haar hele leven heeft Alice Walker gestreden tegen racisme en dat verdient lof. Maar terwijl ze kleur wil overstijgen, blijkt uit haar dagboeken dat ze erg dualistisch blijft denken. Telkens als ze iemand ontmoet, noteert ze of de persoon wit of zwart is. Als ze gaat voorlezen of een toespraak houdt, vermeldt ze wat de verhouding van het publiek is: zoveel procent wit en zoveel procent zwart.

Hoorde Keith Jarrett in het Opera House. Prachtige muziek. Hij heeft een bijzonder lichte huid. Ik was echt dolblij zijn matte, kroezige haar te zien. Ik had het kunnen zoenen! Het publiek was voor 95 procent wit & ik bleef er maar aan denken hoe zij ons absorberen – onze creativiteit & zelfs onze fysieke verschijning. Jarretts kinderen zijn waarschijnlijk volkomen wit, net als Roberts kind. Ik had zin om al die witte hoofden in het publiek er af te hakken.

Walker blijkt ook materialistisch te zijn. Ze is opgegroeid in armoede, maar na haar studies heeft ze nooit geldproblemen gehad. Ze verdiende goed met schrijven, lesgeven, voordrachten geven en als redactielid van een tijdschrift. Maar Walker wil altijd meer. Op vroege leeftijd is ze eigenaar van een herenhuis in Brooklyn, maar op den duur bezit ze drie huizen, waaronder een huis op een landgoed van zestien hectare en een buitenverblijf in Mexico. Tijdens literaire tournees slaapt ze in suites, wordt ze rondgereden in een limousine en vliegt ze eersteklas – maar als ze in de middelste rij zit, doet ze haar beklag. Walker is dankbaar voor wat ze heeft en is tot op een bepaald punt ook vrijgevig, maar ze is er ook van overtuigd dat rijkdom haar toekomt. Pas op het einde van het boek maakt ze zich geen zorgen meer over geld. Soms walgt ze zelf van haar hebzucht.

Bloesem plukken onder vuur is een eerlijk boek. Het geeft een mooie inkijk in het leven en de gedachtewereld van een boeiende maar ook complexe vrouw die een prachtig leven leidt. Valerie Boyd, literatuurprofessor aan de University of Georgia, selecteerde de brieven, schreef een kort voorwoord en heeft de brieven van annotaties voorzien. Er is ook een nawoord van Alice Walker. Bij elke nieuwe uitgave van de reeks Privé-domein is het een beetje feest en dat is nu niet anders. Genieten.

Kris Velter

Alice Walker – Bloesem plukken onder vuur. Dagboeken 1965 – 2000. Vertaald door Paul van der Lecq en Pauline Slot. Arbeiderspers, Amsterdam. 636 blz. € 34,99.