Vondsten zijn nog geen verhalen

Benedict Wells (München, 1984) is een Duitse succesauteur van wie al zes romans zijn vertaald. Nu is daar de verhalenbundel De waarheid over het liegen bijgekomen. Twee van de tien verhalen schreef Wells al in 2016 met de bedoeling om op te nemen in de tekst van de roman Het einde van de eenzaamheid, maar bij nader inzien nam hij ze toch niet op, omdat ze ‘voor de voortgang van het verhaal geen rol speelden’. In bijna alle verhalen – en in het ene explicieter dan in het andere – is het de tijd, of het bewustzijn daarvan, die fratsen uithaalt. Soms wordt door de tijd heen gevallen, ongeveer zoals in Back to the Future.

Het eerste verhaal, ‘De wandeltocht’, is meteen ook het beste van de bundel. Een man die zojuist een lucratieve zakelijke transactie heeft afgesloten, besluit tot een flinke bergwandeling om zijn hoofd leeg te maken om pas daarna het verjaardagsfeest van zijn dochtertje op te luisteren met zijn fraaie cadeau. Op de terugweg wordt hij overvallen door noodweer en verdwaalt. Onder de modder, geschramd en uitgeput komt hij veel te laat thuis. Lees: heel veel te laat.

In het met zo’n zestig bladzijden veruit langste verhaal, dat zijn naam aan de titel van de hele bundel gaf, stapt de hoofdpersoon, geboren in 1986 en groot fan van de Star Wars filmcyclus, uit een lift, om erachter te komen dat hij ineens in de vroege jaren 1970 is beland, maar met al zijn ervaringen en herinneringen aan de tussenliggende periode geheel intact. En dus in staat is de grote filmstudio’s te benaderen met uitgewerkte Star Wars ideeën alsof die uit zijn eigen koker komen, nog voor Star Wars bedenker George Lucas dat kon doen. Wells ziet kans het ingewikkelde patroon van verhaallijnen en -lijntjes van dit verhaal, oorspronkelijk bedoeld voor Het einde van de eenzaamheid, niet in de war te laten raken en de eindjes keurig af te hechten.

Zoals gezegd, het openingsverhaal is het beste en vanuit elk literair perspectief gezien – stilistisch, plot, karakterschets – een goed verhaal. Voor het merendeel van de negen andere geldt dat er weliswaar een mooie vondst aan ten grondslag ligt, maar dat Wells te weinig doet aan uitdieping, zowel van zijn thema als van de karakters, en stilistisch niet veel te bieden heeft. Wells lijkt van zijn vondsten, onbruikbaar gebleken voor een roman, te hebben gedacht dat weggooien zonde is en hij ze dus maar liever tot een verhaal uitwerkt. Prima, maar door dat te doen zonder voor diepgang te zorgen, zijn de verhalen – op dat ene na – te oppervlakkig geworden. Daar komt nog bij dat je soms een als verrassing bedoeld einde al na de eerste bladzijden ziet aankomen.

Hans van der Heijde

Benedict Wells – De waarheid over het liegen. Vertaling Gerda Baardman. Meulenhoff, Amsterdam. 216 blz. € 22,99.